Πληρωνόμαστε ως Βαλκάνιοι και πληρώνουμε ως Ευρωπαίοι

Α
Το περιβάλλον μέσα στο οποίο κινείται η χώρα,
κοινωνικά και οικονομικά

Η μια όψη του νομίσματος γράφει
• Ευκαιρία
Η άλλη όψη γράφει
• Ανακυκλούμενες Κρίσεις
Και τους τελευταίους μήνες με το συνδυασμό
Πανδημίας και Πληθωρισμού ζούμε ένα
• Εκρηκτικό Κοκτεϊλ

• Ευκαιρία την οποία εξακολουθούν να αναπαράγουν οι διεθνείς εξελίξεις
• τα επιτόκια διατηρούνται ακόμη πολύ χαμηλά και μάλλον για λίγο καιρό ακόμα
• τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης τόνωσαν για μεγάλο διάστημα τις αγορές
• η δημοσιονομική πειθαρχία ατόνησε τουλάχιστον και το ‘22
• η ΕΚΤ αγοράζει δικά μας ομόλογα που άλλες εποχές δεν τα άγγιζε καν
• η Ε.Ε. έκανε ένα μεγάλο βήμα το πιο μεγάλο από αυτά μας όπλισε με ικανή ποσότητα πόρων.
Είναι άλλη μια ευκαιρία να ανατάξουμε την οικονομία και να προχωρήσουμε στην ανάπτυξη και την ανασυγκρότηση
Στην άλλη όψη είναι ότι φέρνει στον πλανήτη, στην Ευρώπη, στη χώρα η Νέα Εποχή αποκάλυψης και αβεβαιότητας
• με ρευστές και απρόβλεπτες εξελίξεις με κρίσεις που ανακυκλώνονται
• με ότι σηματοδοτούν η πανδημία, η ενεργειακή κρίση, η κλιματική αλλαγή, οι ασύμμετρες απειλές.
Και σήμερα ζούμε στον συνδυασμό της νέας και χειρότερης πανδημικής έξαρσης καιτου αχαλίνωτου πληθωρισμού ένα εκρηκτικό κοκτεϊλ

 

• ανατιμήσεις ανεξέλεγκτες
• έλλειψη καυσίμων και ενέργειας με τις εξαρτήσεις που συνεπάγεται
• εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το φυσικό αέριο από τη Ρωσία
• κρίση τεράστια στην εφοδιαστική αλυσίδα και στις αγορές προϊόντων
Προοπτικά η ποσοτική χαλάρωση προφανώς θα περιορίζεται, τα επιτόκια θα αρχίσουν να ανεβαίνουν. Το παγκόσμιο χρέος θα γίνει δυσβάσταχτο

• Σ’ αυτές τις αντιφατικές συνθήκες μια κοινωνία δύσπιστη και ανασφαλής, μια αγορά ανήσυχη και προβληματική, μια κοινωνία μη προνομιούχων που συνθέτουν τα ευάλωτα στρώματα του πληθυσμού (νοικοκυριά, χαμηλά εισοδήματα, άνεργοι, κοινωνικό περιθώριο αλλά και μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις) σε κατάσταση συνεχούς υποβάθμισης, ανέχειας και ένδειας.

• Εσείς ακολουθείτε με χρονική υστέρηση. Προσπαθείτε να καλύψετε το χαμένο έδαφος με μια πολιτική παροχών. Προσεύχεστε να τελειώσει κάποτε η κρίση και να μην ανακυκλώνετε. Αγνοείτε συστηματικά την ανάγκη να σχεδιάσετε ένα παραγωγικό και αναπτυξιακό μοντέλο που να αντέχει σε νέες κρίσεις. Και να αντιμετωπίσετε από καλύτερη θέση τα δομικά προβλήματα που έχει σήμερα η οικονομία.

• Τι σημαίνει για μας ένας σχεδιασμός ουσιαστικής παρέμβασης; Μια άλλη κατανομή των διαθέσιμων πόρων πάνω απ’ όλα
• με κυρίαρχη την περιφερειακή του διάσταση
• την περιβαλλοντική
• την κοινωνική

Πιο συγκεκριμένα :
Αξιόπιστο κοινωνικό κράτος που δεν είναι μόνο κράτος πρόνοιας αλλά λειτουργεί ως μοχλός ανάπτυξης που συνεισφέρει στην παραγωγή πλούτου και την άνοδο του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα παρεμβαίνει και μετασχηματίζει τις κοινωνικές ανισότητες υπέρ των ασθενέστερων τάξεων και στρωμάτων του πληθυσμού.
Μια αξιόπιστη περιβαλλοντική και πράσινη πολιτική. Ένας ξεχωριστός πόρος πολλαπλάσιος του σημερινού που αντιμετωπίζει τα θέματα πολιτικής προστασίας.

Ένας περιφερειακός σχεδιασμός που οργανώνει την οικονομική και επιχειρηματική δραστηριότητα γύρω από αναπτυξιακούς πόλους σε κάθε περιφέρεια. Ένας ολοκληρωμένος παραγωγικός ιστός που κινητοποιεί κάθε ικμάδα των δυνάμεων. Θυμάμαι τις εξαγγελίες για τα μεγάλα έργα του Πρωθυπουργού στην αρχή της θητείας του. Δυο χρόνια τώρα ασχολείστε μόνο με τις μπουλντόζες που θα μπουν στον Άγιο Κοσμά

 Αλλά όλα αυτά απαιτούν και ένα άλλο Προϋπολογισμό, με ξεχωριστά κεφάλαια για κάθε μια απ’ αυτές τις προτεραιότητες άλλη αναπτυξιακή φιλοσοφία και λογική.

Ειλικρινά νιώθω την ανάγκη να συμπαρασταθώ στον Υπ. Οικονομικών κάθε φορά που μετρά παροχές και επι μέρους μπαλώματα τρέχοντας πίσω από τις ανακυκλούμενες κρίσεις. Γιατί πραγματικά πιστεύει και υποστηρίζει με θέρμη αυτό που κάνει.
Κρίμα, δεν είναι αρκετό στους σημερινούς καιρούς

 Στην προμετωπίδα του Κ.Π. που εισηγείστε και μιας ομοβροντίας δημοσιευμάτων που το προβάλλει θέσατε το κεντρικό σας αφήγημα:

• Είναι Προϋπολογισμός ολικής επαναφοράς
και επιστροφής στην «κανονικότητα»

τα ερωτήματα που πρέπει χωρίς υπεκφυγές να απαντήσουμε είναι τρία:
• πόσο κοστίζει το ταξίδι της ολικής επαναφοράς
• αν όλοι οι Έλληνες επανακάμπτουν σ’ αυτό το ταξίδι
• και αν το status quo στο οποίο επιστρέφουμε είναι όντως «κανονικότητα»

Β

Πάμε στο πρώτο ερώτημα:
Πόσο αξίζει το ταξίδι της ολικής επαναφοράς;

Επαίρεστε για το 3ο μεγαλύτερο πακέτο στήριξης – ως ποσοστό του ΑΕΠ – στην Ευρωζώνη και το 4ο παγκοσμίως, σύμφωνα με την Έκθεση του Ευρωπ. Μηχανισμούς Σταθερότητας

Και όντως δεν έχω διάθεση να το αμφισβητήσω :
Σύμφωνα με τις φθινοπωρινές εκτιμήσεις της Ε.Ε. η Ελλάδα κινήθηκε
• από το πλεόνασμα 4,1% του ’19 (μακράν το μεγαλύτερο στην Ε.Ε.)
• σε πρωτογενές έλλειμα -7,1% (το 4ο υψηλότερο στην Ε.Ε.) το 2020
• και σε πρωτογενές έλλειμα -7,3% ( το 3ο υψηλότερο στην Ε.Ε) το 2021

Έχω ένα προφανές ερώτημα:
Γιατί το 2021 δεν έχουμε τη 2η μεγαλύτερη ανάπτυξη αφού το 2020 είχαμε τη 2η βαθύτερη ύφεση στην Ε.Ε. των 27;
Πράγματι το 2020 είχαμε παρατεταμένα μέτρα περιορισμού της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας και μια τουριστική σεζόν που μας γύρισε χρόνια πίσω. Η ύφεση υπήρξε τελικά η 2η βαθύτερη στην Ευρώπη των 27.

Τι σημαίνει αυτό;
Ότι η άρση των περιορισμών το 2021 θα ήταν αρκετή για μια δυναμική ανάκαμψη. Βλέπετε είναι το περίφημο ‘’V’’ των κλασσικών οικονομολόγων το ελατήριο που σε οδηγεί από το πάτο προς τα πάνω με εκτίναξη. Το εμφανίσατε ως αποτελεσματική σας επιτυχία.

Αφού κάναμε ένα τόσο μεγάλο πρόγραμμα και διανύσαμε τη μεγαλύτερη δημοσιονομική απόσταση από το υπερπλεόνασμα του ‘ 19 στα ελλείματα του ’20 και του ’21 δεν έπρεπε να έχουμε και μια εξαιρετική απόδοση σε σχέση με τους εταίρους μας;


Δεν θέλω να σας αδικήσω.
Δεν θα συγκρίνω τις επιδόσεις των πολιτικών σας π.χ. με τον Ιρλανδό ομόλογό σας σε μια Sui generis οικονομία. Αλλά γιατί με πολύ χαμηλότερα μέτρα ο Κροάτης, ο Ούγγρος, ο Εσθονός πέτυχαν μεγαλύτερες επιδόσεις για τις οικονομίες τους; Γιατί με πολύ χαμηλότερα μέτρα ο Σλοβένος, ο Ρουμάνος, ο Ιταλός πέτυχαν κοντινές επιδόσεις με τη δική μας

Γιατί η πλειονότητα των ομολόγων σας, είχαν καλύτερη επίδοση σε ποσοστό του ΑΕΠ για κάθε ευρώ που δαπάνησαν;

 Εμείς προφανώς δεν θα σας κατακρίνουμε που επιλέξατε επεκτατική δημοσιονομική πολιτική. Τον όψιμο Κεϋνσιανισμό σας. Έχω ισχυρή πεποίθηση ότι είχατε και άλλα περιθώρια και άλλο δημοσιονομικό χώρο. Τι άλλο να υποθέσω όταν ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε προχθές πρόσθετα μέτρα για ΑΜΕΑ, χαμηλοσυνταξιούχους και υγειονομικούς που αλλάζουν τα δεδομένα που καταγράφονται στον Προϋπολογισμό που μόλις πριν 4 μέρες καταθέσατε;

Γι’ αυτό που σας κρίνω είναι ότι, έστω και αυτά τα μέτρα θα μπορούσαν να έχουν καλύτερη στόχευση και κατανομή.
Αντιθέτως:
• ήρθαν με καθυστέρηση όπως δείχνει η μεγαλύτερη ύφεση του ‘20
• είναι οριζόντια χωρίς κλιμάκωση και εξειδίκευση
• είναι αποσπασματικά, επιλεκτικά και πρόσκαιρα
• και κάποιοι είχαν προνομιακή πρόσβαση σε ορισμένα απ’ αυτά, ειδικά στις τραπεζικές χρηματοδοτήσεις

Αυτά όλα κατέστησαν τα μέτρα σας λιγότερο αποδοτικά από αυτά των ευρωπαίων εταίρων μας. Και φυσικά η ευθύνη δεν βρίσκεται μόνο στο οικονομικό επιτελείο αλλά στο σύνολο των κραυγαλέων κυβερνητικών αστοχιών στη διαχείριση της πανδημίας από το καλοκαίρι του ’20

Μέτρα που δοκίμασαν τις αντοχές της κοινωνίας και της οικονομίας.

Βεβαίως δεν θέλω να σταθώ τόσο σε αυτό το άχαρο ζήτημα της μακροοικονομικής αποτελεσματικότητας της κυβερνητικής πολιτικής. Υπάρχει το δεύτερο ερώτημα

Γ

Ας μιλήσουμε, λοιπόν, για το ταξίδι της επιστροφής

Η ολική επαναφορά, αφορά όλους τους Έλληνες;
Όχι. Κάποιοι δεν μπαίνουν καν στο πλοίο
Κάποιοι δεν κάθονται καν στο κατάστρωμα
Στοιβάζονται στα ύφαλα του καραβιού
Και κάποιοι ταξιδεύουν σε λουξ καμπίνες έχοντας πρόσβαση σε όλα τα προνόμια που τους προσφέρονται

Σας άκουσα κ. Υπουργέ να λέτε, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Ευρ. Κεντρικής Τράπεζας, ότι το ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 7,3% το 2ο τρίμηνο του ’21
Και ότι το αντίστοιχο της Ευρωζώνης ήταν 4,8%

Μπορεί να μην είμαι οικονομολόγος. Αλλά μπορώ να καταλάβω όπως και κάθε πολίτης ότι επειδή το ΑΕΠ αυξάνει κατά 7% θα έπρεπε αντίστοιχα να μεγαλώνει και το διαθέσιμο κατά κεφαλή εισόδημα. Αυτό θεωρητικά ταυτίζεται με μια δίκαιη κοινωνία και θα μπορούσε να θεωρηθεί ουτοπικό. Όμως, όλοι οι πολίτες θα έπρεπε να πάρουν ένα σημαντικό μερίδιο στην κατανομή του πλούτου και του εισοδήματος απ΄ αυτή την αύξηση.

• Δεν χρειάζεται να αποδείξω το αυτονόητο
για τους άνεργους, τους συνταξιούχους, τους περισσότερους μισθωτούς που δεν είχαν καμιά ονομαστική αύξηση στα εισοδήματα τους, το νούμερο για το οποίο επαίρεστε δεν έχει κανένα αντίκρισμα
Μάλιστα ο καλπάζων πληθωρισμός , αλλά και η έμμεση φορολογία ροκανίζουν ακόμη περισσότερο το ακρωτηριασμένο από την υπερδεκαετή κρίση εισόδημά τους.
Αλλά και για την μικρή και μεσαία επιχείρηση τα πράγματα δεν είναι ρόδινα όπως δείχνει η έκθεση του Ινστιτούτου μικρών επιχειρήσεων της ΓΕΣΕΒΕΕ για τον αντίκτυπο της πανδημίας το πρώτο εξάμηνο του ’21
• Ο κύκλος εργασιών ήταν μεν υψηλότερος από αυτόν του ’1ου εξαμηνου του ‘ 20 αλλά κατά πολύ υποδεέστερος του ’19
Για όλους αυτούς δεν υπάρχει προφανώς καμία ολική επαναφορά
• Επειδή σας αρέσουν οι αριθμοί και η μετρολογία, παρ’ ότι επαναλαμβάνω δεν είμαι οικονομολόγος, τόσο εγώ όσο και κάθε πολίτης καταλαβαίνω ότι :
• το διαθέσιμο εισόδημα είναι επιστημονικά ορθό και κοινωνικά δίκαιο να το μετράμε με όρους ισοτιμίας αγοραστικής δύναμης
Τι αγοράζουν ας πούμε τα δικά μου 700ευρώ σε σχέση με αυτά πολλών ευρωπαίων πολιτών
Η Ελλάδα με την ύφεση του 2020 σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat βρέθηκε στην προτελευταία θέση ανάμεσα στις 27 χώρες, μπροστά μόνο από τη Βουλγαρία
• με κατά κεφαλή εισόδημα σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης που αναλογούσε στο 64% του μέσου ευρ. όρου.

Ακόμα, λοιπόν, κι αν ίσχυε το νούμερο που επικαλεστήκατε για όλους τους Έλληνες ομοιόμορφα δεν θα είχαμε κάνει και κανένα τεράστιο άλμα. Παραμένουμε ουραγοί.


• Ξέρετε γιατί συμβαίνει αυτό;
Γιατί η χώρα, όπως σας είπα και στην προ ημερησίας διάταξης συζήτηση ήταν πολύ ακριβή πριν ακόμη ξεκινήσει η ραγδαία άνοδος του τιμάριθμου.

Οι Έλληνες σύμφωνα με τους δείκτες επιπέδου τιμών επίσης σε ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης πλήρωναν ήδη πανάκριβα τις τηλεπικοινωνίες και πιο ακριβά την ενέργεια, την εστίαση, τα τουριστικά καταλύματα, τις μεταφορικές υπηρεσίες για παράδειγμα

Τώρα με τον καλπάζοντα πληθωρισμό, όπως καταλαβαίνετε
• πληρωνόμαστε ως Βαλκάνιοι και πληρώνουμε ως Ευρωπαίοι
Γι’ αυτό είναι απαράδεκτο να αντιμετωπίζετε με τόση κυνικότητα το ζήτημα του πληθωρισμού συγκρίνοντας τον με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο

Δ

Πάμε τώρα στο τρίτο ερώτημα
Την περιλάλητη « επιστροφή στην κανονικότητα»

Στο αγαπημένο μότο που καλύπτει ως προστατευτική ομπρέλα όλους τους συντηρητικούς παντός είδους όλους όσους ορκίζονται στον δήθεν ορθολογισμό του μοναδικού δρόμου για την οικονομία και την ανάπτυξη

• Είναι κανονικότητα η ακρίβεια και οι ολιπολιακές δομές που την ξεζουμίζουν;

• Είναι κανονικότητα η 3η πιο υψηλή φορολογία κατανάλωσης στην Ευρώπη - που βαρύνει δυσανάλογα τα μικρομεσαία και πλέον ευάλωτα νοικοκυριά - ανάμεσα στις 27 χώρες τις Ευρωπαϊκής Ένωσης τη στιγμή που η χώρα φορολογεί προνομιακά τα μπόνους στα μερίσματα, τα μπόνους στα golden boys, στους ποδοσφαιριστές και στις δωρεές στους γόνους της βίλας με πισίνα;

• Είναι κανονικότητα πάνω σε αυτό το φορολογικό μίγμα με τον προϋπολογισμό του 2022 η αύξηση των φόρων θα προέλθει κατά 60% πάλι από τους έμμεσους φόρους;

• Είναι κανονικότητα το 40% των δανείων εντός και εκτός ισολογισμού τραπεζών -δεν έχει σημασία- να είναι κόκκινα και ο νέος πτωχευτικός κώδικας να απειλεί να «απαλλάξει» του μισούς Έλληνες από τα δάνεια;

• Είναι κανονικότητα το χρόνιο πλέον επενδυτικό κενό με τις πάγιες επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ της να είναι σταθερά εδώ και μια δεκαετία οι χαμηλότερες στην Ευρώπη και περίπου οι μισές του Ευρωπαϊκού μέσου όρου;

• Είναι κανονικότητα ένα τραπεζικό σύστημα που ενώ έλαβε έκτακτη χρηματοδότηση από τον Μάρτιο του 2020 από την ΕΚΤ ύψους περίπου 40 δισεκ. ευρώ να μη βρίσκει επενδυτικές ευκαιρίες για να χρηματοδοτήσει και να καταθέτει τη ρευστότητα στην Τράπεζα της Ελλάδος;

• Είναι κανονικότητα όταν μετά από 11 χρόνια εκτέλεσης του Προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, όπως λέτε στην αιτιολογική έκθεση, να έχουν εισπραχθεί σε ταμειακή βάση 7,5 δις. ευρώ αλλά η Κυβέρνηση σας το 2021 μέσω του μηδενισμού των CoCos της Πειραιώς που δρομολόγησε να καίει 2,36 δις. ευρώ δημόσιας περιουσίας

Ε

Και μια τελευταία κρίσιμης σημασίας διευκρίνηση

Ο φετινός Κ.Π. με την ολοκήρωσηή του επιχειρεί μια δημοσιονομική σύγκλιση της τάξης των 9,6 δις. Προβλέπει έσοδα 4,4 δις επιπλέον και δαπάνες 5,2δις λιγότερες.

Τα μεν έσοδα αυξάνονται περίπου με διπλάσιο ρυθμό πάνω από το ρυθμό ανάπτυξης. Η δε περικοπή δαπανών τέτοιου ύψους οδηγεί πολλούς τομείς του δημοσίου σε οριακή λειτουργία.

Το ερώτημα είναι :
Αν υπάρξει τέλος της δημοσιονομικής χαλάρωσης και υποχρεωθούμε να πάμε σε πλεονάσματα υψηλά από το ’23 με δεδομένο ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης θα είναι πολύ μικρότεροι

Τι γίνεται σε Ευρωπαϊκό Επίπεδο
Τι διεκδικούμε και που βρίσκεται σήμερα η συζήτηση

Νομίζω ότι η Κυβέρνηση πρέπει να μας ενημερώσει με τον πιο επίσημο τρόπο
Γιατί είναι πολύ πιθανό με την πολιτική της που δεν έχει στρατηγικό ορίζοντα μπορεί να οδηγήσει σε νέα μνημόνια.