Άρθρο Κώστα Σκανδαλίδη στην εφημερίδα Documento

Η αναμφισβήτητα θετική πράξη της σχεδόν καθολικής υπερψήφισης της ρύθμισης για την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στο Ιόνιο τις παραμονές της έναρξης των διερευνητικών επαφών Ελλάδας – Τουρκίας στέλνει ένα μήνυμα εθνικής συναίνεσης και ομοψυχίας.

Αξιοποιώντας αυτή την απόφαση η Κυβέρνηση σχεδόν θριαμβολόγησε στη Βουλή μιλώντας για την πρώτη φορά επέκταση εδαφικής κυριαρχίας, για ιστορικό γεγονός μεγάλης σημασίας. Ας δούμε όμως τις πραγματικές του διαστάσεις και το πως εντάσσεται στην κρίσιμη για τις Ελληνοτουρκικές σχέσεις συγκυρία.

Την επίσπευση των διαδικασιών διαμόρφωσης και οριοθέτησης ΑΟΖ επέβαλε ο επεκτατικός αναθεωρητισμός της  Άγκυρας και η ευθεία καταπάτηση κυριαρχικών μας δικαιωμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτή η ανάγκη ουσιαστικά μετέβαλε την επί δεκαετίες σταθερή θέση της χώρας ότι η εφαρμογή του διεθνούς δικαίου για την επέκταση των χωρικών υδάτων θα γίνει σε όλη την έκταση του εθνικού χώρου. Η σημερινή κυβέρνηση άλλαξε αυτή την θέση και προχώρησε σε τμηματική αντιμετώπιση. Η αλλαγή στάσης προέκυψε ως άμυνα απέναντι στην όξυνση της τουρκικής απειλής και τις παραβατικές της πρωτοβουλίες.

Εκείνο που είναι ανησυχητικό είναι ότι η ρύθμιση δεν περιλαμβάνει τις περιοχές νότια της Πελοποννήσου και νότια και ανατολικά της Κρήτης, γεγονός που θα ενίσχυε τη θέση μας ενόψει των συνομιλιών. Η Κυβέρνηση δε θεώρησε καλό να μας εξηγήσει τους λόγους. Όπως επίσης απέφυγε να τοποθετηθεί στην πρόταση να θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση το ζήτημα αποδοχής εν γένει από την Τουρκία του Δικαίου για τη θάλασσα.

Η γενικότερη αμυντική και υποχωρητική στάση της Κυβέρνησης και η αδυναμία παρέμβασης στην «ουδετερότητα» της Ευρωπαϊκής Ένωσης που μεταφράζεται ως φιλοτουρκική στάση, έχει αποδυναμώσει τη θέση μας. Μοιάζει ο αντί πάσης θυσίας διάλογος να είναι αυτοσκοπός. Έτσι οδεύουμε στις διερευνητικές επαφές γνωρίζοντας εκ των προτέρων το αποτέλεσμά τους. Εμείς – και ελπίζω να μην έχουμε εδώ αλλαγή στάσης, θα ήταν καταστροφικό – θα επιμείνουμε στη θέση μας ότι η μόνη υπαρκτή διαφορά είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των ΑΟΖ. Η Τουρκία ανοίγει την ατζέντα σε όλες τις διεκδικήσεις της (αποστρατικοποίηση νησιών, γκριζάρισμα περιοχών, επέκταση κυριαρχίας στις ΑΟΖ, μέχρι τον παραλογισμό της «μοιρασιάς» στο Αιγαίο, μειονοτικό). Έτσι η μόνη ελπίδα από το αδιέξοδο είναι να εκτονωθεί συγκυριακά η ένταση.

Την ίδια στιγμή η Τουρκία προχωρεί ένα βήμα παραπέρα στην Κύπρο. Μιλά ανοικτά και επίσημα για δύο κράτη. Το ότι φαίνεται με ευθύνη και της Κυπριακής ηγεσίας να υποχωρεί το Κυπριακό ως διεθνές και Ευρωπαϊκό πρόβλημα, αποτελεί σημαντική εθνική υποχώρηση, σε ένα θέμα που διαχρονικά από τη Μεταπολίτευση μέχρι τώρα όλοι μας θεωρούμε ακρογωνιαίο λίθο της εθνικής μας στρατηγικής. Κι εδώ η Κυβέρνηση είναι υπόλογη γιατί εγκατέλειψε κάθε ίχνος πρωτοβουλίας και παρέμβασης.

Η απαίτησή μας εδώ και πολύ καιρό να υπάρξει επαναχάραξη της εθνικής γραμμής και η προσαρμογή της στις ευρύτερες ανακατανομές ισχύος, τις γεωπολιτικές και οικονομικές συγκρούσεις στην περιοχή γίνεται έστω και τώρα ο μόνος δρόμος για μια ολοκληρωμένη απάντηση του ελληνισμού στην αλλαγή των συνθηκών. Είναι ανησυχητική η εμπέδωση της λογικής ότι «η Αμερική επιστρέφει στην περιοχή – η Τουρκία επιστρέφει στην Ευρώπη» ως ο από μηχανής θεός που θα ενισχύσει τη χώρα και θα υποχρεώσει την Τουρκία σε υποχωρήσεις.

Προφανώς είναι θετική η αλλαγή στην αμερικανική ηγεσία και η προσδοκώμενη μερική μετατόπιση από την μονομερώς φιλοτουρκική στάση. Αλλά οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να απεμπολήσουν έναν κρίσιμο στρατηγικό τους σύμμαχο. Η ιστορία δε φαίνεται για κάποιους να γίνεται μάθημα.

Και επιτέλους, είναι επείγουσα ανάγκη να εγκαταλείψουμε τις ψευδαισθήσεις για τις επιδιώξεις της νέας στρατηγικής που αναπτύσσει με αξιοσημείωτη συνέπεια η Τουρκία

Θέλει να επιβάλλει το ρόλο της ως ισχυρής περιφερειακής δύναμης εκμεταλλευόμενη τη σημαντική στρατηγική της θέση, την πληθυσμιακή της οντότητα, την οικονομική της δυνατότητα παρά την κρίση. Εγκαταλείπει την προοπτική της ένταξης στην Ε.Ε ενισχύοντας στο εσωτερικό της το ισλαμικό απέναντι στο κοσμικό δυτικό κράτος. Διεκδικεί ρόλο ισότιμου συνομιλητή με τις μεγάλες δυνάμεις που αντιπαρατίθενται  στην περιοχή. Διεκδικεί σε κάθε κατεύθυνση ζωτικό  χώρο για τα επεκτατικά της σχέδια. Και επιχειρεί να ηγεμονεύσει στο χώρο του Ισλάμ.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες η χώρα πρέπει να βρει τον καινούριο της δρόμο. Τη νέα εθνική στρατηγική και τους στόχους της. Και να διαμορφώσει ένα συνειδητό εθνικό μέτωπο με πλήρη συνείδηση των αναγκών και την ιεράρχηση των επόμενων βημάτων της. Δυστυχώς η Κυβέρνηση εξακολουθεί να κωφεύει. Και οι εξελίξεις δεν προμηνύονται αισιόδοξες.