”Προοδευτική Διακυβέρνηση και Μεταρρυθμίσεις” – Άρθρο στα ΝΕΑ

Τις τελευταίες μέρες απασχολεί τον πολιτικό διάλογο η «προοδευτική διακυβέρνηση» και όπως συμβαίνει κατά κανόνα το θέμα περιορίζεται στο με ποιους κυβερνάται η χώρα και όχι στο πως. Έτσι συσκοτίζονται οι πραγματικές αντιθέσεις και περιορίζονται στο «ποιος θα πάει με ποιον».

Είμαστε μια μικρή χώρα που διαθέτει Κυβέρνηση σχεδόν 60 υπουργών  την οποία διευθύνει ένα πρωθυπουργικό γραφείο με εκατοντάδες υπαλλήλους που υποκαθιστά όλες τις μορφές και τους θεσμούς διαχείρισης της εξουσίας, θεσμικής, οικονομικής, πολιτικής.

Ζούμε καιρούς διαρκούς «μεταρρυθμιστικού» οίστρου. Κάθε Υπουργός βαφτίζει σημαντική μεταρρύθμιση ότι νομοσχέδιο φέρνει για ψήφιση κι ας είναι περιθωριακό, εμβαλωματικό, διαχειριστικό και κατά κανόνα «γονατογράφημα». Και οι εμβριθείς αναλυτές αφού αρνούνται τις διαχρονικές και πανταχού παρούσες αντιθέσεις ανάμεσα στην πρόοδο και στη συντήρηση αποθεώνουν καθημερινά το «σύγχρονο μοντέλο διακυβέρνησης» με τα συχνά πρωθυπουργικά διαγγέλματα και την ηθικολογική επίκληση των ευθυνών της κοινωνίας και των πολιτών.

Ας πάμε, όμως, στην ουσία μιας πραγματικής μεταρρύθμισης. Αυτή πρέπει να απαντά στα καίρια ερωτήματα: Πως συνδέεται με την κοινωνική εξέλιξη και τη διαρκή αλλαγή των δεδομένων. Πως μετριέται η κοινωνική της ανταποδοτικότητα. Πως προστατεύεται η  δημόσια περιουσία και ο πλούτος και διασφαλίζεται το δημόσιο συμφέρον. Πως γίνεται η ανάληψη και ο επιμερισμός των ευθυνών.

Τα παραδείγματα της Διοίκησης του Πανεπιστημίου, του Δημόσιου Νοσοκομείου και του Δήμου για να περιοριστώ στην πολιτεία και το κράτος,  είναι εξόχως επίκαιρα και χαρακτηριστικά.

 Η πρυτανική αρχή εκλέγεται όχι μόνο για να εγγυηθεί και να οργανώσει ένα σύγχρονο πρόγραμμα σπουδών αλλά και να διαχειριστεί και να διοικήσει τον δημόσιο θεσμό και το χώρο του. Προφανώς η αστυνομία οφείλει ως δημόσια αρχή που εγγυάται την ασφάλεια και την προστασία του δημόσιου χώρου να αντιμετωπίζει κάθε παραβατική πράξη μέσα και έξω από το πανεπιστήμιο. Το ερώτημα είναι ποιος αποφασίζει, ποιος εντέλλεται, ο Υπουργός για τη Δημόσια τάξη ή η εκλεγμένη διοίκηση του ιδρύματος. Επί σειρά ετών οι πρυτανικές αρχές «νίπτουν τας χείρας», εμφανίζονται αμέτοχες χωρίς καμία ευθύνη.  Ο Διοικητής του Νοσοκομείου ή οποιουδήποτε άλλου δημόσιου οργανισμού επιλέγεται, αντίστοιχα, για να ασκεί ολοκληρωμένα και σφαιρικά τη διοίκηση του και να διαχειρίζεται τη λειτουργία του. Ο Δήμαρχος δεν εκλέγεται από τους δημότες του μόνο για να αντιμετωπίζει το τοπικό πρόβλημα ή να αποφασίζει  για τα θέματα τοπικής ανάπτυξης. Εκλέγεται και  για να διαχειριστεί κρατικές αρμοδιότητες ως θεσμική του υποχρέωση και όχι  ως δικαίωμα επιλογής. Κατά κανόνα οι δημοτικές αρχές αποφεύγουν να ασκήσουν μια «αντιδημοφιλή» υποχρέωση αν δεν παρανομούν κιόλας.                                                                                                

Η προοδευτική διακυβέρνηση έχει καθήκον να εξοπλίσει οικονομικά, θεσμικά, διοικητικά τους δημοσίους θεσμούς για να ασκήσουν ολοκληρωμένα τη διοίκηση τους. Η σημερινή Κυβέρνηση απλώς τους ποδηγετεί.  Αλλά και οι διοικήσεις έχουν θεσμική και νομική υποχρέωση να ασκούν τις κρατικές  αρμοδιότητες που τους ανατίθενται.  Αλλιώς πρέπει να υπέχουν  αστική και ποινική ευθύνη νομοθετικά κατοχυρωμένη.  

Η εμπειρία των μεταρρυθμίσεων που μόνο εμείς θεσμοθετήσαμε και ενσωματώσαμε στην ελληνική κοινωνία έδειξε ότι ακριβώς εδώ βρίσκεται η αδυναμία για ολοκληρωμένη αποκέντρωση εξουσιών που αποτελεί το  κύριο γνώρισμα μιας δημοκρατικής διακυβέρνησης.

Εδώ αγγίζουμε την ουσία του σύγχρονου προβλήματος που ολοένα και περισσότεροι συνειδητοποιούν ότι δεν αφορά απλώς την αντιπαράθεση της «φιλελεύθερης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας» απέναντι στα αυταρχικά ή και ολοκληρωτικά καθεστώτα. Αφορά την κρίση που βιώνει σήμερα η αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Και οριοθετεί την αντιπαράθεση του συντηρητικού και σχεδόν αυταρχικού μοντέλου διακυβέρνησης που  έχουμε  με μια πραγματικά προοδευτική διακυβέρνηση.   Δεν έχει σημασία, κατά συνέπεια, πόσο «κεντρώος» νιώθει ή λέει πως είναι ο Πρωθυπουργός, αλλά ο τρόπος που κυβερνά. Ένας τρόπος που κάθε άλλο παρά μεταρρυθμιστικός αποδεικνύεται. Είναι βαθιά συντηρητικός παρά το εκσυγχρονιστικό του λούστρο.