Ομιλία στην Εθνική Συνδιάσκεψη για τη διαδικασία ανασύστασης της παράταξης.

Συντρόφισσες και σύντροφοι φθάσαμε στο τέλος της διαδικασίας. Μίλησαν 45 άτομα, είχαμε υπολογίσει περίπου 50. Νομίζω ότι όλη αυτή η διαδικασία έχει φέρει μια μικρή αλλαγή. Μίλησαν ελεύθερα όλοι όσοι βγήκαν από την κλήρωση και αυτό είναι σημαντικό. Θα μου επιτρέψετε πριν δώσω το λόγο στον Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ να κάνω μερικές παρατηρήσεις από την πλευρά μου σε σχέση με αυτά που άκουσα, ενσωματώνοντας τα  σε τρία θέματα.

* Ιστορική ύβρις
Το πρώτο θέμα έχει μια ιστορική διάσταση και αφορά το ΠΑΣΟΚ. Ο Πρόεδρος έδωσε μια πάρα πολύ σωστή ερμηνεία διαχρονικά της δημοκρατικής παράταξης και το τι εκφράζει το κίνημα.
Εγώ θέλω να απαντήσω σε μια σημερινή θεωρία του συρμού που μιλάει για κάποιες ιστορικές συγκρίσεις. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι το ΠΑΣΟΚ δεν γεννήθηκε σε μια ιστορική στιγμή οργής, αγανάκτησης και τυφλής διεκδίκησης των πολιτών. Δεν γεννήθηκε εκεί που φθάνει το όριο της κοινωνικής σύγκρουσης ή δημιουργούνται συνθήκες  εμφυλιοπολεμικής  διαμάχης.
Το ΠΑΣΟΚ υπήρξε προϊόν κοινωνικής και πολιτικής διεργασίας δεκαετιών. Κάτω από την εθνική επαγγελία του Ανδρέα Παπανδρέου και της ιδρυτικής  διακήρυξης, ενώθηκαν δυνάμεις και ιστορικά και πολιτικά ρεύματα που για δεκαετίες κυριαρχούσαν στην ελληνική κοινωνία. Το κυρίαρχο ρεύμα του πολιτικού φιλελευθερισμού και του αστικού εκσυγχρονισμού που ξεκίνησε από τον Χαρίλαο Τρικούπη και που ουσιαστικά πήρε την μορφή δημοκρατικού προτάγματος από τον Βενιζέλο. Το διάχυτο σε όλους τους χώρους των προοδευτικών κινήσεων και κομμάτων, ρεύμα σοσιαλδημοκρατικών και σοσιαλιστικών ιδεών. Και το ισχυρό τμήμα της ιστορικής αριστεράς, που μετά τον Εμφύλιο χειραφετημένο από τα αδιέξοδα δόγματα και τραύματά του, ζητούσε χώρο έκφρασης και δημοκρατικής δράσης.
Όταν συντελέστηκε η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ ήταν ένα ώριμο τέκνο των καιρών. Αυτά τα ρεύματα συνάντησαν την θετική επιδίωξη της λαϊκής πλειοψηφίας για μια κοινωνική αλλαγή και την θέληση της γενιάς του αντιδικτατορικού αγώνα να αλλάξει τα πράγματα στη χώρα.
Νομίζω ότι αυτό δίνει και μια απάντηση στο θέμα των συμβόλων και του ονόματος. Γιατί το λέω αυτό; Είπε ένας σύντροφος πολύ σωστά ότι  στην εποχή του  Ελευθέριου Βενιζέλου άλλαξε όνομα η παράταξη και μπορεί να ξαναλλάξει. Θα έλεγα ότι σε μια ιστορική στιγμή, αν πραγματικά κάποιος χώρος πεθαίνει πρέπει να αλλάζει τα πάντα, αλλάζει και όνομα.
Σήμερα όμως στην Ελλάδα και η δική μας τελευταία διακυβέρνηση που ήταν πιο τραυματική απ’ όλες τι έδειξε; Ότι αυτή η παράταξη διαθέτει ακόμα και τώρα μια πολιτική ηγεμονία, που εμφανίζεται  στη συγκυβέρνηση εθνικής ευθύνης και στην πρόταση που έκανε ο Πρόεδρός  χθες.
Εμφανίζει μια σημαντική πολιτική ηγεμονία, δεν πέθανε ο χώρος πολιτικά. Έχει τη δύναμη της αναγέννησης. Όταν φτιάξαμε για πρώτη φορά το ΠΑΣΟΚ, ήταν  ένα εντελώς  καινούργιο κόμμα, δεν ήταν μόνο μια παράταξη, ένα ρεύμα μια συνέχεια. Αυτός λοιπόν ο χώρος και σήμερα μπορεί να προχωρήσει. Γι’ αυτό τα ιστορικά προοδευτικά  κόμματα στην Ευρώπη, κράτησαν τα ονόματά τους. Κάποια που προσπάθησαν να αλλάξουν κάποια στιγμή όνομα όπως το Εργατικό Κόμμα που το έκανε Νέο Εργατικό ο Μπλερ ξαναγυρίζει στα παλιά. Είμαστε μια παράταξη που δεν μπορούμε να αρνηθούμε την διαδρομή μας.
Τότε θα λέγαμε ότι πεθάναμε. Άλλο να λες ότι το ΠΑΣΟΚ τελείωσε όπως το ξέραμε και άλλο να λες πέθανε. Δεν είναι το ίδιο πράγμα. Πρέπει λοιπόν να αλλάξουμε συλλήβδην. Αλλά θα αλλάξουμε μέσα από την ίδια μήτρα των αξιών που γεννηθήκαμε, με εντελώς καινούργια ταυτότητα που να υπαγορεύεται από τις σημερινές συνθήκες.
Μερικοί κάνοντας αυτή την σύγκριση  της γέννησης του ΠΑΣΟΚ με το σημερινό ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί μια ιστορική ύβρη. Αυτό που έγινε  σήμερα ξαφνικά, αυθόρμητα, έγινε μέσα από την έκρηξη της οργής και της αγανάκτησης και όχι από μια θετική προδιάθεση της κοινωνίας, ότι μπορεί αυτό το αντιφατικό μέτωπο δυνάμεων να συνιστά το ίδιο πράγμα. Δεν είναι το ίδιο πράγμα. Γιατί προσπαθούν να αντιγράψουν τον Ανδρέα, ή τα κείμενα τα δικά μας, όταν ήταν μια άλλη εποχή. Μια εποχή  διπολισμού που αναζητούσες εναλλακτικές προτάσεις και λύσεις, έπαιζες με τους συσχετισμούς δυνάμεων. Ήταν μια εποχή όπου υπήρχε ένας τρίτος κόσμος οργανωμένος σε ένα κίνημα αδεσμεύτων που μπορούσες να ακουμπήσεις, μπορούσες να πάρεις μια απόφαση να κάνεις ολόκληρη ιστορία με την πρωτοβουλία των έξι για την ειρήνη. Μπορούσες να πάρεις αυτές τις ριζοσπαστικές θέσεις που θα έπαιρνε ο Ανδρέας απέναντι σε ένα κόσμο διαφορετικό.
Σήμερα υπάρχει μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, υπάρχουν αόρατοι κυβερνήτες, υπάρχει μια ενιαία αγορά, υπάρχει κάτι τελείως διαφορετικό. Μια τυφλή ρήξη δεν συνιστά στρατηγική εξόδου της χώρας από την κρίση. Χρειαζόμαστε μια νέα ιστορική σύνθεση. Αυτή λοιπόν την ιστορική σύνθεση θα πρέπει να την διαμορφώσουμε μαζί με την κοινωνία. Όχι ερήμην της.
Αυτή είναι η πρώτη παρατήρηση, κατά την γνώμη μου είναι πολύ σημαντική για την δουλειά που έχουμε να κάνουμε από εδώ και πέρα.

* Ανασύσταση
Το δεύτερο αφορά την ανασύσταση του ΠΑΣΟΚ. Είπατε πολλοί  ότι πολλές φορές το επιχειρήσαμε. Εξαντλήσαμε όλες τις λέξεις που έχει το ελληνικό λεξιλόγιο, επανίδρυση, αναγέννηση, ανασυγκρότηση, ανασύνταξη. Προσπαθήσαμε  να βρούμε καινούργιες λέξεις για να περιγράψουμε το ίδιο πράγμα.
Τα εγχειρήματα αυτά γιατί δεν πέτυχαν; Γιατί ενώ όλοι λέγαμε πάντα ότι ήταν ένα ιδεολογικό και πολιτικό εγχείρημα, το καταντούσαμε στενά οργανωτικό και κυρίως θέμα εσωκομματικών συσχετισμών και όχι πραγματικού διαλόγου για την ιδεολογία και την ταυτότητα του Κινήματος.
Αυτά λοιπόν τα εγχειρήματα που τα κάναμε κατά καιρούς δοκιμάστηκαν στην πράξη αρκετές φορές την τελευταία 20ετία. Και επειδή είμαι απ’ αυτούς που πολλά απ’ αυτά τα ξεκίνησα ως Γραμματέας του κόμματος θα μου επιτρέψετε επειδή έχω μια απόσταση  από τα πράγματα να ξέρω πολύ καλά ποιοι ήταν οι παράγοντες που οδήγησαν εκεί.
Η ανασύσταση του ΠΑΣΟΚ αν δεν συνδεθεί με ιδεολογική και πολιτική ανασυγκρότηση του ευρύτερου προοδευτικού και δημοκρατικού χώρου, ιδιαίτερα σήμερα που ο κεντρικός του φορέας συρρικνώθηκε με ένα δημογραφικό εκλογικό σοκ ουσιαστικά στην ελληνική κοινωνία, δεν υπάρχει καμία περίπτωση το ΠΑΣΟΚ να επιβιώσει. Και τότε θα ψάχνουμε καινούργιο κόμμα.
Η ανασύσταση οφείλει να είναι προϊόν μιας βαθιάς αναγεννητικής διαδικασίας για τον ευρύτερο δημοκρατικό και προοδευτικό χώρο, που οφείλει να υποδείξει και να αναδείξει μια εναλλακτική στρατηγική για το παρόν και το μέλλον του τόπου. Μια προοδευτική στρατηγική που όμως ν’ απαντά και στην κρίση. Όλα αυτά που λέγαμε προεκλογικά και τώρα λέμε μετεκλογικά, είναι ψηφίδες της ίδιας στρατηγικής η οποία θα ολοκληρωθεί φανταζόμαστε και ελπίζουμε μέσα από την πορεία του στο συνέδριό μας.
Αν λοιπόν έρθει το συνέδριο και πει, βγάζω μια καινούργια πολιτική διακήρυξη θα πρέπει να είναι τομή στα πράγματα, μια νέα ιστορική σύνθεση – στρατηγική, από την μήτρα την ίδια των αξιών που γέννησαν αυτό το μεγάλο Κίνημα, αλλά με νέα ταυτότητα. Άρα η ανασύσταση έχει αυτό το χαρακτήρα

* Αυτοοργάνωση
Και η τελευταία μου παρατήρηση που είναι η πιο σημαντική γιατί είναι για την δουλειά μας, έχει να κάνει με τα θέματα της ανασυγκρότησης και της ανασύστασης στην πράξη.
Κοιτάξτε, μιλάμε συνεχώς για τον «κυβερνητισμό» και τον «κρατισμό». Είναι μια αρρώστια που αποκτήσαμε μέσα από την πολύχρονη διαχείριση της εξουσίας την οποία  έχουμε περιγράψει άπειρες φορές. Ο «κυβερνητισμός» και ο «κρατισμός» ήρθαν παράλληλα με την αποδυνάμωση και την ουσιαστική περιθωριοποίηση του κόμματος ως συλλογικού υποκειμένου.
Πρέπει να ομολογήσουμε ότι πριν φθάσουμε έως εδώ, η κρίση της πολιτικής που προϋπήρχε της  εσωτερικής  οικονομικής κρίσης, ξεκίνησε από την κυριαρχία στο πολιτικό σύστημα των αρχηγικών κομμάτων.
Εμείς κάναμε μια καινοφανή πράξη μεγάλη τομή, ας την πούμε «προεδροποίηση», όταν ψηφίσαμε από την βάση τον Πρόεδρό μας. Φιλοδοξούσαμε να είναι μια πολύ μεγάλη τομή. Και έτσι ήταν το ένα της σκέλος. Καθώς διεύρυνε την νομιμοποιητική διαδικασία που εκλέγει τον Πρόεδρο πέρα από τη στενή κομματική οργάνωση. Αυτή η απόφαση, όμως, έπρεπε να συνοδευτεί παράλληλα με την επαναφορά του συλλογικού υποκειμένου στην πρωτοβουλία των πολιτικών εξελίξεων, δηλαδή θα έπρεπε  η εκλογή του Προέδρου να έπεται των αποφάσεων του Συνεδρίου, θα έπρεπε οι αποφάσεις του Συνεδρίου να αναδεικνύουν συλλογικά όργανα με συντεταγμένη θητεία και κυρίαρχο λόγο στη διαμόρφωση της πολιτικής. Αντί γι’ αυτό, αφυδατώθηκε κάθε συλλογική υπόσταση σε όλα τα επίπεδα.  Το αποτέλεσμα στην πράξη είναι ότι στην ουσία απωλέσαμε δύο δομικά χαρακτηριστικά του χώρου μας, δυο κρίσιμες  ιδιότητες. Απωλέσαμε την ιδιότητα του μέλους του ΠΑΣΟΚ και τον κινηματικό χαρακτήρα της παράταξής μας. Ότι δηλαδή σηματοδοτεί τη σχέση με την κοινωνία. Αυτό που θα έπρεπε να συνδέει ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα – θεσμό με συντεταγμένες λειτουργίες· Λειτουργίες  που αποκεντρώνουν τις αποφάσεις σε επίπεδο συλλογικό, σε όργανα που πραγματικά μπορούν να συνθέσουν και να προβάλουν και να διαμορφώσουν πολιτικές και αποφάσεις, ότι δηλαδή συνιστά την εσωκομματική δημοκρατία  το χάσαμε. Παρά την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και τις πλατφόρμες που βλέπουν καθημερινά το φως της δημοσιότητας ουσιαστικά δεν καταφέραμε να κατοχυρώσουμε εσωτερικά πεδία διαμόρφωσης της πολιτικής μέσα από την συντεταγμένη λειτουργία των οργάνων.
Και το δεύτερο επίπεδο είναι η παράταξη, η οποία εάν δεν επιστρέψει στη κοινωνία μέσω της εσωκομματικής δημοκρατίας δεν έχει καμία τύχη να επανασυνδεθέι με τα κινήματα των ενεργών πόλεων. Να ανοιχτεί στον ευρύτερο προοδευτικό και δημοκρατικό χώρο. Να αποκαταστήσει επαφή και σχέση με όμορες δυνάμεις σε ισότιμη βάση εγκαταλείποντας κάθε ηγεμονισμό. Να πείσει ότι άλλο ΠΑΣΟΚ επιστρέφει στην κοινωνία για να δώσει ξανά τη μάχη της αλλαγής και της μεταρρύθμισης. Ένα ΠΑΣΟΚ της μεταρρυθμιστικής Αριστεράς και της σοσιαλδημοκρατίας.
Καταλαβαίνετε το σύνθετο του εγχειρήματος; Αυτά τα δυο πράγματα πρέπει να τα αποδείξουμε ξανά. Και το καταστατικό μας και η διακήρυξή μας και ότι θα βγει απ’ αυτό το συνέδριο το συντακτικό που λέει ο Πρόεδρος, πρέπει να είναι ακριβώς η αποκατάσταση στην πράξη αυτών των δυο διαδικασιών που ανοίγουν το ΠΑΣΟΚ, το ανοιχτό κόμμα στη κοινωνία, που διασφαλίζουν την κοινωνική διεργασία ότι η βάση μας που δεν είναι το 12% που είναι το 15% το 17% το 20% που εν δυνάμει είναι ακόμα και σήμερα πλειοψηφικό ρεύμα, θα μπορέσει να βρει σ’ αυτό το δρόμο ξανά αυτό που γέννησε ως προσδοκία όταν συσπειρωνόταν στο ΠΑΣΟΚ.
Άρα λοιπόν αυτοοργάνωση. Πώς; Δεν θα περιμένουμε να έρθει ο κόσμος. Δεν θα έρθει με ένα κείμενο διακήρυξης ή με έναν ωραίο λόγο του Προέδρου. Εμείς που δώσαμε την μάχη των εκλογών, αυτών των δύσκολων εκλογών που πιστεύουμε δηλαδή στο χώρο αυτόν πρέπει να αναδείξουμε μια νέα φυσιογνωμία και πρακτική. Να πείσουμε ότι είναι ψευδεπίγραφη εικόνα το ότι εκατοντάδες στελέχη μας απ’ όλη την Ελλάδα  που κατάλαβαν ότι θα μπαίναμε στη κυβέρνηση  ζητούν θέσεις  σε οργανισμούς και αξιώματα. Για να  πετύχουμε τη μεγάλη αλλαγή που ψάχνουμε τόσα χρόνια πρέπει πρώτα απ’ όλα να γίνει για όλους εμάς και τον καθένα χωριστά, γιατί  εδώ  λέμε εύκολα αριστερά λόγια.
Εμείς λοιπόν πρέπει τώρα να πείσουμε. Εμείς που είμαστε εδώ σήμερα  και  αυτοί που δεν κατάφεραν να έρθουν αλλά συμμετείχαν στην εκλογική μάχη. Να πείσουμε  ότι μπορούμε να εμφυσήσουμε στις κοινωνικές δυνάμεις που τις θέλουμε ξανά κοντά μας. το οξυγόνο της δημοκρατίας, της συμμετοχής και της συζήτησης πάνω στα καινούργια στοιχεία της ιστορικής σύνθεσης και της στρατηγικής που πρέπει να εκπονήσουμε. Αυτό είναι το θέμα μας. Αν μπούμε με κέφι σ’ αυτό θα τα καταφέρουμε. Γιατί εξακολουθούμε να είμαστε εμείς η δύναμη πατριωτικής ευθύνης και παραγωγικής ανασυγκρότησης του τόπου. Αν το αφήσουμε και χάσουμε πολύτιμο χρόνο, πιθανά να μας προλάβουν οι εξελίξεις.
Εγώ είμαι αισιόδοξος ότι θα τα καταφέρουμε. Να είστε βέβαιοι ότι θα τα καταφέρουμε.