“Συνέντευξη Κώστα Σκανδαλίδη στην εφημερίδα Νέα”

Κύριε Σκανδαλίδη, όλοι πια φαίνεται να συμφωνούν σχεδόν μονότονα στη διαπίστωση «η Ν.Δ χάνει αλλά και το ΠΑΣΟΚ δεν κερδίζει… Θα το τροποποιήσω λίγο, «η Ν.Δ χάνει ταχύτατα, το ΠΑΣΟΚ άρχισε να κερδίζει», όμως, είναι αλήθεια ότι ούτε ο ρυθμός ανάκαμψης είναι αρκετός, ούτε τα αίτια που την προκαλούν είναι επαρκή, ακόμη, για να σηματοδοτήσουν μια αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση. Ας ξεκινήσουμε από το πρώτο σκέλος. Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το αίτιο που οδήγησε τον κ. Καραμανλή και την κυβέρνηση του σε τόση φθορά ενώ βρίσκεται ένα χρόνο, μόλις, στην εξουσία;

Ο Κ. Καραμανλής πιστεύω ότι απώλεσε αυτόν τον μόλις ένα χρόνο κάθε δυνατότητα να σφραγίσει ιστορικά τις εξελίξεις στην παράταξή του αλλά και, κυρίως, στην θετική πορεία του τόπου όπως έκαναν προκάτοχοί του ηγέτες της δεξιάς. Σταμάτησε για καιρό στο σταυροδρόμι, «απώλεσε την ημέραν». Τώρα κάτω από τις ισχυρές έξωθεν πιέσεις στις οποίες ο ίδιος αιχμαλώτισε τη χώρα επιχειρεί να εμφανίσει την εικόνα του μεταρρυθμιστή. Τσαλαβουτά στα νάματα του νέο-φιλελευθερισμού προσπαθώντας αγωνιωδώς να διατηρήσει το λαϊκό προσωπείο σε μια στιγμή που η διακυβέρνηση του αναδεικνύει έντονα τα σημάδια του αυταρχισμού και της φαυλότητας. Ήδη η εποχή της σεμνότητας και της ταπεινότητας φαίνεται πια πολύ μακρινή, το σύστημα της δήθεν «νέας διακυβέρνησης» άρχισε να καταρρέει. Μήπως είστε λίγο υπερβολικός; Κάθε άλλο. Μόνο μαθητευόμενοι μάγοι θα μπορούσαν να επινοήσουν τη σειρά : απογραφή, βασικός μέτοχος, ΟΤΕ και τον τρόπο που επέλεξαν. Μόνο αυταρχικές πρακτικές μπορούν να υποστηλώσουν τα πήλινα πόδια του αδέξιου ηθικισμού και της προεκλογικής αμετροέπειας. Μόνο η δεξιά παλινόρθωση και η φαυλότητα μπορούν να υποκαταστήσουν την δομική ανεπάρκεια μιας παράταξης να διευθύνει τις τύχες της χώρας και να αντιμετωπίσει τα λαϊκά προβλήματα. Εξάλλου από τον ορυμαγδό των αποκαλύψεων φαίνεται ότι το «φαινόμενο Χούπης» δεν αποτελεί σύμπτωμα αλλά ιδεολογία για τη «νέα διακυβέρνηση».

Πρέπει, όμως, να αναγνωρίσετε ότι ο Πρωθυπουργός διαθέτει εφεδρείες όπως ο ανασχηματισμός ή ακόμη και οι πρόωρες εκλογές…

Κατά τη γνώμη μου το όπλο του εκλογικού αιφνιδιασμού χάθηκε οριστικά για τον κ. Καραμανλή. Ούτε η διαφορά με το ΠΑΣΟΚ εγγυάται πια τη νίκη της Ν.Δ, ούτε, πολύ περισσότερο, ο νέος εκλογικός νόμος την εύκολη αυτοδυναμία. Παρεμπιπτόντως, το παιγνίδι με τα λευκά το θεωρώ απαξιωτικό για τη δημοκρατία και πολιτικά ατελέσφορο. Κι αν σήμερα η προσφυγή στις κάλπες προϋποθέτει ανυπολόγιστο ρίσκο, αύριο θα είναι εντελώς απαγορευτική. Από το φθινόπωρο και μετά πρόωρες εκλογές θα μπορεί να προκαλέσει μόνο η ακυβερνησία και το κενό εξουσίας και βέβαια με αποτέλεσμα ήττα της Ν.Δ.

Και ο ανασχηματισμός; Η πιθανή είσοδος σημαντικών στελεχών όπως η κ. Μπακογιάννη στην Κυβέρνηση δεν μπορεί να ανατάξει τα πράγματα;

Η Ν.Δ πάσχει σε ιδέες, οράματα, πολιτικές. Μπορεί ο Πρωθυπουργός με ένα μαγικό ραβδί να ανασχηματίσει την πολιτική τους γύμνια; Εξάλλου δεν είναι τυχαίο ότι πολλές και ισχυρές δυνάμεις της συντηρητικής παράταξης φαίνεται να επενδύουν τόσο γρήγορα στην κ. Μπακογιάννη ως εναλλακτικό πόλο με πιο καθαρές ιδεολογικά απόψεις και θέσεις. Δεν είναι πρωτόγνωρο τόσο λίγο χρόνο από την ενσάρκωση των προσδοκιών της νέο-δεξιάς στο πρόσωπο του κ. Καραμανλή;

Ας έρθουμε, όμως, στα του δικού σας οίκου. Ο Γιώργος Παπανδρέου και η ηγετική ομάδα δέχεστε σκληρή κριτική για αντιπολίτευση χωρίς στόχευση, ενώ σε κρίσιμα θέματα δεν έχετε ξεκαθαρισμένες απόψεις. Παράδειγμα ο ΟΤΕ, όπου φάνηκε να αιφνιδιάζεστε και να διχάζεστε πριν φτάσετε καθυστερημένα σε μια απόφαση…

Υπάρχουν δύο όψεις. Η πρώτη αφορά το είδος της αντιπολίτευσης. Είναι αλήθεια ότι δεν διαλέξαμε τον εύκολο δρόμο της ανεύθυνης δημαγωγίας και του λαϊκισμού. Για όσους είχαν συνηθίσει την αντιπολίτευση που ασκούσε η Ν.Δ ασφαλώς για τον ΟΤΕ υπήρξε αίσθηση καθυστερημένης αντίδρασης. Θυμίζω μόνο ότι πέντε μέρες μετά τη συμφωνία η κυβέρνηση ήταν ανίκανη να δώσει το ακριβές της περιεχόμενο, ενώ και οι συνδικαλιστές μας λειτούργησαν επιλεκτικά και, ίσως, καιροσκοπικά. Η άλλη όψη είναι το πραγματικό πρόβλημα της διαμόρφωσης μιας αξιόπιστης εναλλακτικής πρότασης που να ανοίγει με τρόπο ριζοσπαστικό νέους ορίζοντες για τη χώρα και την ευημερία του λαού. Παρά τη βήματα που κάναμε ομολογώ ότι έχουμε ακόμη δρόμο…

Όμως, κ. Σκανδαλίδη, πέρασαν 14 μήνες. Δεν έπρεπε ήδη να έχετε αποσαφηνίσει τις πολιτικές σας θέσεις και να προτείνετε ολοκληρωμένο μοντέλο διακυβέρνησης; Τι αποφάσισε το Συνέδριο;

Αν θες να είσαι σοβαρός απέναντι στον τόπο και την ιστορία σου αυτό δεν είναι και το ευκολότερο πράγμα. Η ίδια η διαδικασία διαμόρφωσης της πρότασης είναι η πεμπτουσία της ανάκτησης της πολιτικής μας αξιοπιστίας. Το Συνέδριο αποφάσισε το γενικό στρατηγικό πλαίσιο, τους στόχους και τις κατευθύνσεις μιας πραγματικής δημοκρατικής ανατροπής. Περιγράφεται με σαφήνεια το «δέον γενέσθαι» όχι, όμως, και το δια ταύτα σε κάποια υπαρκτά και καίρια διλήμματα. Γιατί το Συνέδριο αποτυπώνει την γενική συμφωνία, τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή.

Είναι αρκετό αυτό;

Όχι βέβαια. Ανατροπή δεν γίνεται με την πολιτική του ελάχιστου κοινού παρονομαστή, μόνο κάποιες οριακές μεταβολές σ’ ένα μοντέλο διακυβέρνησης που εμείς οι ίδιοι το οδηγήσαμε σε βαθιά κρίση και η σημερινή κυβέρνηση ουσιαστικά το αποτελειώνει. Ο Γιώργος Παπανδρέου άνοιξε από την αρχή με γενναιότητα αυτό το διάλογο από μηδενική βάση και χωρίς προαπαιτούμενα.

Κάποιοι, όμως, τον κατηγορούν ότι με όλα αυτά τα όργανα, τις ομάδες, τις επιτροπές, τις συνεχείς συζητήσεις κάνει διάλογο για το διάλογο…

Δεν είναι έτσι. Όλη διαδικασία που εκτυλίχθηκε από το περασμένο φθινόπωρο περιέχει πραγματικά καινούρια στοιχεία, εισάγει την φιλοσοφία του ανοιχτού κόμματος, την πρακτική της κοινωνικής διαβούλευσης ανεξάρτητα από την κριτική για τα αποτελέσματα της. Απλώς με τη διαφαινόμενη κατάρρευση της Ν.Δ ο χρόνος μας πιέζει αφόρητα. Το φθινόπωρο ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ στην εικόνα του ανανεωτή, του ριζοσπάστη, του πολιτικού που εισάγει νέο ήθος, ύφος και πολιτισμό στη δημόσια ζωή, οφείλει να προσθέσει το κύρος, τη γνώση και τη δύναμη του αναμφισβήτητου επόμενου Πρωθυπουργού. Να απαντήσει πολύ συγκεκριμένα στο γιατί και το πώς της δημοκρατικής ανατροπής, στο ερώτημα «έτσι θα κυβερνήσω».

Που σημαίνει στην πράξη;

Να φύγουμε από τα ψευτοδιλήμματα του τύπου «προγραμματική θέση ή αντιδεξιά αντιπολίτευση» ή από τα ιδεολογήματα του τύπου «είμαστε κρατιστές ή αντικρατιστές, σοσιαλιστές ή φιλελεύθεροι» και να πάμε απευθείας στην καρδιά του προβλήματος. Ποια οικονομία, ποιο κράτος, ποια θεσμική οργάνωση μπορεί να αυξήσει τον παραγόμενο πλούτο στη χώρα και να μοιράσει δικαιότερα την ευημερία.

Προβάρετε, ήδη, το σουηδικό μοντέλο; Κάποιοι ισχυρίζονται ότι είναι ανεφάρμοστο για την Ελλάδα…

Έχουμε την τάση όλα να τα μετατρέπουμε σε φολκλόρ όταν συζητούμε στον αέρα. Το σουηδικό μοντέλο ασφαλώς δεν μεταφέρεται μπορεί, όμως, να δείξει κάποιες κατευθύνσεις που πρέπει να ακολουθήσουμε προσαρμοσμένες στη δική μας πραγματικότητα. Το ερώτημα είναι όταν θα παραλάβεις μια οικονομία σχεδόν σε κατάσταση στασιμοπληθωρισμού πως θα πετύχεις την αναθέρμανση, θα αυξήσεις την ανταγωνιστικότητα και ταυτόχρονα θα αντιμετωπίσεις τη νέα φτώχεια, την ακρίβεια, την ανεργία. Είναι δυνατό ακόμη να συζητάμε για το αν θα μείνουμε ταμπουρωμένοι στις κατακτήσεις των προηγούμενων χρόνων, αν θα ανοίξουμε θέματα εργασιακά και ασφαλιστικά, αν θα συγκρουστούμε για θέματα αναδιανομής; Στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης με πρόταγμα «όλη την αλήθεια στο λαό» ο Γιώργος Παπανδρέου οφείλει να παρουσιάσει απέναντι στη μονεταριστική και εισπρακτική ψευδομεταρρύθμιση του Καραμανλή τον εναλλακτικό δρόμο.

Και στους άλλους τομείς;

 Έχουμε απέναντί μας το κράτος των οικονομικών συμφερόντων. Το κράτος των γραφειοκρατών, των διαμεσολαβητών. Το κράτος των δικαστών και των δεσποτάδων. Το κράτος των βουλευτών, των δημάρχων, των συνδικαλιστών. Συζητάμε αν θα τολμήσουμε τη ρήξη με τον κρατισμό, αν θα σπάσουμε ή όχι το συγκεντρωτισμό, αν θα αντιπαρατεθούμε με τις συντεχνίες και τα ρετιρέ, αν θα κοινωνικοποιήσουμε τις δομές του; Έχουμε μπροστά μας ένα αναπτυξιακό μοντέλο που εξάντλησε τα όρια του, αντιπροσωπευτικούς θεσμούς που απαξιώνονται καθημερινά και συζητάμε ακόμη αν θα προχωρήσουμε σε ανατροπές στο πολιτικό σύστημα, σε αιρετή περιφέρεια, σε νέο Καποδίστρια; Και αν τελικά θα ανοίξουμε εμείς το δρόμο για μια ακόμη αναγκαία συνταγματική αναθεώρηση; Για όλα αυτά οφείλουμε να απαντήσουμε τώρα και συγκεκριμένα χωρίς υπεκφυγές και ισορροπίες ελάχιστου κοινού παρονομαστή.

Και με ποιο κόμμα θα τα κάνετε όλα αυτά κ. Σκανδαλίδη. Αυτό της ισχνής ανασυγκρότησης, της αδιαφορίας, των ατέρμονων εσωκομματικών εκλογών και διαδικασιών;

Ο κύκλος της οργανωτικής ανασυγκρότησης κλείνει αυτές τις μέρες. Όσοι αδημονούν να δουν στρατιές πολιτών να κινητοποιούνται με ενθουσιασμό πίσω από συνθήματα θα διαψευστούν. Απλώς έπεσε νέος σπόρος σε γόνιμο έδαφος και έχουμε πια μια διάταξη δυνάμεων που μπορεί να εγγυηθεί το ξεκίνημα του νέου ΠΑΣΟΚ. Θα συνεχίσουμε να αλλάζουμε το κόμμα μας αλλά τώρα προέχει το σχέδιο για το πώς θα αλλάξουμε την Ελλάδα και θα αντιμετωπίσουμε τα τεράστια λαϊκά προβλήματα.
 
Πάντως πολλοί στο κόμμα σας ισχυρίζονται ότι ο Γιώργος Παπανδρέου με όσα κάνει επιχειρεί να δημιουργήσει ένα καινούριο κόμμα εξοβελίζοντας τα παλιά στελέχη ώστε να επιβάλλει όταν έρθει η ώρα κι ας είναι και στις μεθεπόμενες εκλογές ανεμπόδιστα το μοντέλο διακυβέρνησης που επιθυμεί

Είναι άποψη που αδικεί κατάφωρα έναν άνθρωπο που μεγάλωσε στο περιβάλλον δύο Πρωθυπουργών και έχει μακρά διαδρομή μάχιμου πολιτικού στο ίδιο το ΠΑΣΟΚ. Τον θεωρεί αφελή, ανιστόρητο και ανακόλουθο με τις ιδέες που υπηρετεί με συνέπεια όλα αυτά τα χρόνια. Όπου το παλιό σαπίζει ή ξεπερνιέται ασφαλώς πρέπει να κάνει στην άκρη κι αυτό δεν γίνεται με «προεδρικά διατάγματα», αλλά με δομές και διαδικασίες που προβλέπει για την ανανέωση το καταστατικό μας. Για ένα καινούριο, όμως, που δεν αναπαράγει με την πρακτική του το παλιό, δεν θέτει προσωπικούς στόχους πάνω από τη συλλογική ανάγκη, δεν επαναφέρει διαχωριστικές γραμμές στο όνομα της ανανέωσης ακόμη και στο όνομα του Προέδρου. Ο Γιώργος Παπανδρέου πορεύτηκε πάντα «μοναχικός καβαλάρης» και τώρα πολύ περισσότερο δεν έχει ανάγκη από νέο-πραιτοριανούς, ούτε από προστάτες, ούτε από παραστάτες που απλώς προβάρουν το κουστούμι της νέας εξουσίας. Το δήλωσε άλλωστε από την αρχή : Το νέο δοκιμάζεται στην καθημερινή πράξη. Εκεί κρινόμαστε όλοι.