Άρθρο στην εφημερίδα το ”Πρώτο Θέμα”

 ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΚΑΙ Η ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Τρεις αναγκαίες τομές:

                * ριζική αλλαγή εκλογικού συστήματος

                * απαγόρευση ιδιωτικής χρηματοδότησης στα κόμματα

                * ανεξάρτητη αρχή «πόθεν έσχες» για τους πολιτικούς

                                                                             του Κώστα Σκανδαλίδη

Είναι κοινότυπο πια να διαπιστώνει κανείς τη βαθιά και παρατεταμένη κρίση που περνούν η πολιτική και το πολιτικό σύστημα, όπως επίσης και την αναξιοπιστία που βιώνει ο πολιτικός κόσμος και η θεσμική συγκρότηση της δημοκρατίας. Εδώ και πολλά χρόνια μονότονα επαναλαμβάνω ότι την κρίση και την αναξιοπιστία τροφοδοτεί το μοντέλο διακυβέρνησης και διαχείρισης της εξουσίας που άγγιξε τα όρια του και πρέπει να αλλάξει ριζικά. Θέλω να θυμίσω ότι στην Βουλή κατά τη συζήτηση του εκλογικού νόμου καθώς και του νόμου για το «πολιτικό χρήμα» που εισηγήθηκα ως Υπουργός Εσωτερικών είχα δημοσίως τοποθετηθεί για την υποκρισία μας και τα κατά συνθήκη ψεύδη να περιλαμβάνουμε ανεφάρμοστες διατάξεις και να βολευόμαστε στην απλή αναπαραγωγή του μοντέλου βελτιώνοντας το οριακά κάθε φορά. Θέλω, δε, να αποκαλύψω ότι από την πρώτη μου θητεία στο Υπουργείο σε μια δική μου αναφορά στην κατάργηση της ιδιωτικής χρηματοδότησης στα κόμματα ο τότε εκπρόσωπος της ΝΔ στη διακομματική επιτροπή Αθ. Τσαλδάρης συμφώνησε και υπερακόντισε. Πρόσφατα η συζήτηση που άνοιξε για το εκλογικό σύστημα αλλά και τα γεγονότα που ζούμε αυτό τον καιρό ξανά φέρνουν στο προσκήνιο την ανάγκη για μια νέα αυτονομία της πολιτικής από το «κράτος των συμφερόντων» που κυριαρχεί στην οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας. Σύστημα που υποβαθμίζει την πολιτική σε τεχνική διαχείρισης της εξουσίας, «υπαλληλοποιεί» την αυθεντική εκπροσώπηση της κοινωνίας και των πολιτών και εμφανίζει την εικόνα ενός πολιτικού συστήματος που «βράζει στο ζουμί του» αναπαράγοντας την ατομική και κομματική εξουσία σε συνθήκες μελαγχολικής δημοκρατίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γιώργος Παπανδρέου στις προτάσεις του για την συνταγματική αναθεώρηση συμπεριέλαβε και το εκλογικό σύστημα και την διαφάνεια στην λειτουργία των κομμάτων, πρόταση που, δυστυχώς, συνάντησε το τείχος της άρνησης από την πλευρά του Πρωθυπουργού και της ΝΔ. Γεγονός που δεν εμπόδισε το Γ. Σουφλιά και επιτροπές της κυβερνητικής παράταξης να εκτοξεύσουν σποραδικά πυρά υπέρ των μεγάλων αλλαγών που μπορούν να εξυγιάνουν το πολιτικό σύστημα. Το βέβαιο είναι ότι οι ριζοσπαστικές αποφάσεις που απαιτούνται πρέπει να γίνουν σε συνθήκες εθνικής συνεννόησης και συναίνεσης γιατί αφορούν όλα τα κόμματα που σύμφωνα με το Σύνταγμα μας είναι θεμελιακοί θεσμικοί παράγοντες της δημοκρατίας.

Κατά τη γνώμη μου πρέπει να υπάρξουν τρεις σημαντικές ανατροπές στη λειτουργία της πολιτικής και των κομμάτων. Η πρώτη και σημαντικότερη που έχει ευρύτερες επιπτώσεις και θα είναι καταλυτική στη μετεξέλιξη του πολιτικού συστήματος είναι η ριζική αλλαγή του συστήματος εκλογής των βουλευτών.

Το λεγόμενο «γερμανικό» εκλογικό σύστημα φαίνεται ότι ελκύει ολοένα και περισσότερους και εσχάτως πολλοί το ανακαλύπτουν. Πρόκειται για ένα μικτό σύστημα εκλογής με αξιολόγηση, ισχυρά αναλογικό και αντιπροσωπευτικό με παράλληλη έκφραση σε σύστημα μονοεδρικών περιφερειών και ευρύτερων περιφερειών. Μάλιστα ο καθηγητής Δ. Τσάτσος, βαθύς γνώστης της συγκρότησης των ευρωπαϊκών θεσμών ζήτησε την συνταγματική κατοχύρωση των προϋποθέσεων που δίνουν τη δυνατότητα στο νομοθέτη να επεξεργαστεί μια συγκεκριμένη πρόταση.

Η πρόταση που θα συνιστούσε την ελληνική εκδοχή στηρίζεται σε δυο αρχές αλληλοσυμπληρούμενες:

Μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες (περίπου 200) με δικαίωμα αξιολόγησης υποψηφίων και θέσπιση βουλευτών ευρέων περιφερειών –αναπτυξιακών οντοτήτων με λίστα από τα κόμματα (περίπου 100) με ταυτόχρονη κατάργηση των βουλευτών επικρατείας.

Με την πρώτη αρχή ο πολίτης συνδέεται αυθεντικά με τον εκπρόσωπο που ψηφίζει για την περιοχή του καταργεί ντε φάκτο οικονομικές διαμεσολαβήσεις και μπορεί να επιλέξει ξεχωριστά το κόμμα και να αξιολογήσει τα πρόσωπα. Ο βουλευτής γνωρίζει καλά το εκλογικό σώμα στο οποίο αναφέρεται και το κόμμα επιλέγει εξ αντικειμένου αξιοκρατικά τους καλύτερους γιατί το ποσοστό του κυριολεκτικά εξαρτάται απ΄αυτό. Επιπλέον με την εκλογή του βουλευτή περιφέρειας όχι με τη λίστα του αρχηγού αλλά την θεσμικά κατοχυρωμένη για τα κόμματα προκριματική διαδικασία μπορεί να διασφαλιστεί τόσο η αιρετή εκπροσώπηση στην Ευρώπη των Περιφερειών όσο και η κατοχύρωση της αναλογικότητας της ψήφου στο μέτρο και το βαθμό που επιδιώκεται. Ο υπάρχων εκλογικός νόμος που αποσυνδέει τις κατανομές από τη συσχέτιση διαφορετικών επιπέδων (στενής και ευρείας περιφέρειας) μπορεί να εφαρμοστεί εύκολα και σε μια εκδοχή μικτού συστήματος. Μπορεί να εφαρμοστεί και σε σύστημα ολιγοεδρικών περιφερειών (μέχρι 5 για παράδειγμα) που ο προσδιορισμός του θα συναντήσει λιγότερα προβλήματα και που θα ήταν πιο light εκδοχή.

Το μοναδικό εμπόδιο αποτελεί η συνταγματική ρύθμιση για το νόμιμο πληθυσμό από την απογραφή κι όχι από τα δημοτολόγια που δεν επιτρέπει την κατάτμηση των μεγάλων Δήμων ξεκινώντας από το Δήμο Αθηναίων. Θα μπορούσαν κατά συνέπεια τα κόμματα να συμφωνήσουν τουλάχιστο γι΄ αυτή την αλλαγή στην επικείμενη αναθεώρηση που θα άνοιγε απλώς τη δυνατότητα. Κι επειδή αν δεν το πράξουν το θέμα παραπέμπεται χρονικά στις καλένδες θα φανεί καθαρά η ατολμία και η υποκρισία.

Η δεύτερη σημαντική ανατροπή έχει να κάνει με τη χρηματοδότηση των κομμάτων. Η πλήρης απαγόρευση της ιδιωτικής χρηματοδότησης με τουλάχιστο διπλασιασμό της κρατικής απαντά στο πρόβλημα της εξάρτησης από το ιδιωτικό κεφάλαιο. Με εξαίρεση το κουπόνι της συνδρομής του μέλους με θεώρηση και ονομαστική ταυτοποίηση από τον διαφανή και ανοιχτό κατάλογο μελών η ιδιωτική χρηματοδότηση ποινικοποιείται αυστηρά με κυρώσεις αποκλεισμού από πολιτικές διαδικασίες. Αν δεν υπάρξει αυτός ο τρόπος το «πόθεν» είναι αδύνατο να ελεγχθεί . Εξ΄ άλλου όσο περνά ο καιρός αυτή καθ΄ αυτή η ενίσχυση από επιχειρηματικούς κύκλους των κομμάτων αδυνατίζει και μετατίθεται το βάρος κυρίως στα πρόσωπα.

Νομίζω ότι ήρθε η ώρα μιας δραστικής κατοχύρωσης της διαφανούς και δημοκρατικής λειτουργίας, των διαδικασιών αξιολόγησης και επιλογής υποψηφίων, της πολιτικής ανοιχτών θυρών στο κομματικό μας σύστημα. Και εν πάση περιπτώσει και πριν απ΄ αυτό το ΠΑΣΟΚ έχει χρέος να κατοχυρώσει από μόνο του αυτές τις προϋποθέσεις για να αναδείξει ένα πραγματικά νέο πρόσωπο στην κοινωνία.

 Η τρίτη σημαντική ανατροπή είναι η υπαγωγή ελέγχου του «πόθεν έσχες» των πολιτικών σε ανεξάρτητη αρχή. Έχει κουράσει η ατέρμονη φιλολογία αφ΄ενός της διάκρισης και της αυτονομίας των εξουσιών με τα διαμετρικά αντίθετα επιχειρήματα. Αν για παράδειγμα δεν είναι ουσιαστική στρέβλωση η υπαγωγή του ελέγχου της νομοθετικής εξουσίας στο «κράτος των δικαστών» ή αντίθετα οφείλουν οι βουλευτές να ελέγχονται από το Ελεγκτικό Συνέδριο και όχι από τους ευατούς τους έστω και με τη μορφή μικτού οργάνου της Βουλής. Η τιμή του πολιτικού κόσμου επιβάλλει την υπέρβαση. Να φύγει από πάνω μας η υπόνοια, η καχυποψία, να ελεγχθούν πραγματικά οι προεκλογικές δαπάνες ή οι σχέσεις με το λεγόμενο «πολιτικό χρήμα». Όλα τα δημόσια πρόσωπα και οι διαχειριστές δημοσίου χρήματος ελέγχονται από στελεχωμένη και πλήρως λειτουργούσα ανεξάρτητη αρχή όπου ασφαλώς θα εκπροσωπείται και η νομοθετική και η δικαστική εξουσία. Αν δε θέλει την οριστική κατάρρευση και για να προασπίσει την ηθική του υπόσταση ο πολιτικός κόσμος πρέπει να δει κατάματα την αλήθεια.

Τέλος η δέσμη των μέτρων οφείλει να συμπεριλάβει την διαμόρφωση των προϋποθέσεων μέσω των ελεγκτικών θεσμών του Υπουργείου Οικονομικών και του Ελεγκτικού Συνεδρίου για πλήρη διαχειριστικό έλεγχο στους ΟΤΑ πρώτου και δεύτερου βαθμού και την αναβάθμιση του ρόλου και των αρμοδιοτήτων του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης για τον έλεγχο και των ελεγκτικών μηχανισμών χωρίς καμία εξαίρεση ούτε το ΣΔΟΕ ούτε τις Εσωτερικές Υπηρεσίες της ΕΛΑΣ. Οι πάντες στη δαγκάνα του Γενικού Διευθυντή. Ας πάψουμε να δημιουργούμε θεσμούς για το θεαθήναι διατηρώντας το ανέλεγκτο των μηχανισμών που καλλιεργούν τη διαφθορά στο όνομα της καταπολέμησής της.

 Έχουμε τη γενναιοδωρία και την τόλμη; «Ιδού η Ρόδος…».