Άρθρο στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ»

Σαράντα χρόνια μετά φτάνουμε στο τέρμα μιας πολυκύμαντης διαδρομής. Το ΠΑΣΟΚ που γνώρισε ο λαός, αυτό που γεννήθηκε μέσα στους δημοκρατικούς και κοινωνικούς αγώνες και στην αντιδικτατορική δράση ολοκλήρωσε μαζί με τη χώρα το μεταπολιτευτικό ιστορικό του κύκλο. Όμως, η μήτρα των αξιών που το γέννησε δεν στέρεψε, δεν πέθαναν οι ιδέες του. Μπορεί να αλλάζουν μορφή και περιεχόμενο μέσα στο χρόνο και την εξέλιξη των πραγμάτων αλλά παραμένουν επίκαιρες και σύγχρονες.
Είναι ο λόγος για τον οποίο μια σημαντική μερίδα του λαού που γαλουχήθηκε με αυτές το αναπολεί. Μπορεί, ίσως, να ντρέπεται για το ΠΑΣΟΚ των επίορκων, των λαθρεπιβατών της εξουσίας, των «καλαμοκαβαλάρηδων» και να αποστασιοποιείται. Όμως, αναπολεί το ΠΑΣΟΚ των κατατρεγμένων, των φτωχών, των αποκλεισμένων, το ΠΑΣΟΚ της επανένωσης των ελλήνων, της ανανέωσης της πολιτικής, της ελπίδας για καλύτερη ζωή. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι και σήμερα που το Κίνημα το οποίο ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου στέκει στη γωνία ενοχοποιημένο ως αποδιοπομπαίος τράγος για τα δεινά που συσσωρεύτηκαν στη χώρα, εκείνο το ΠΑΣΟΚ πασχίζουν να μιμηθούν, να αντιγράψουν, να εκφράσουν. Για να αποδειχθεί για μια ακόμη φορά ότι οι πραγματικές αξίες και οι προοδευτικές ιδέες δεν πεθαίνουν μαζί με τους φορείς τους. Το ερώτημα είναι πως μπορούν να αναγεννηθούν και να εκφραστούν αυθεντικά στις συνθήκες μιας νέας εποχής.

Πριν από αυτό όμως, οφείλουμε να εξηγήσουμε το πως φτάσαμε εδώ και είναι αδύνατο να το κατανοήσουμε αν δεν παραδεχτούμε ότι η κρίση στο ΠΑΣΟΚ προηγήθηκε αρκετά χρόνια της κρίσης της χώρας που παραλάβαμε το 2009. Προηγήθηκε η σταδιακή κρατικοποίηση του ΠΑΣΟΚ καθώς αντί να αλλάξουμε το κράτος, το κράτος άλλαξε το ΠΑΣΟΚ μετατρέποντας το από μια μεταρρυθμιστική και καινοτόμα πολιτική δύναμη σε διαχειριστή κρατικών υποθέσεων και εξισορρόπησης συμφερόντων. Παράλληλα, η προσχώρηση στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία συνέπεσε σε μια περίοδο που αυτή αποκόπτονταν από τις παραδοσιακές πολιτικές της επιλογές και ενσωματώνονταν στις συντηρητικές στρατηγικές αδυνατώντας να διατυπώσει εναλλακτική πρόταση στις δυνάμεις του νεοφιλελευθερισμού. Ξεθώριασε, έτσι, κάθε ιδεολογική πνοή που έθετε σε κίνηση συλλογικές διαδικασίες.

Η παράταξη έχασε τον κινηματικό της χαρακτήρα, η βάση απώλεσε κάθε συλλογική υπόσταση και άρχισε να συσπειρώνεται και να οχυρώνεται γύρω από πόλους εξουσίας. Στην πορεία οι πιο επιτήδειοι άρχισαν να αναζητούν και να τροφοδοτούν κέντρα οικονομικής διαχείρισης πέρα από κάθε δημοκρατική νομιμοποίηση. Είναι οξύμωρο αναζητούμε στη δεκαετία του ‘ 80 τα αίτια του «αρχηγισμού» ή στη δεκαετία του ’90 όπου το ΠΑΣΟΚ έζησε τη δημοκρατική του άνοιξη. Το Κίνημα ολοκλήρωσε την αλλαγή του σε καθαρά «αρχηγικό κόμμα» μετά το 2000. Εκεί που έχασε και το στρατηγικό του προσανατολισμό.

Ενώ η δική μας κρίση αποδιάρθρωνε το Κίνημα, εξακολουθούσαμε να διατηρούμε μεγάλα αποθέματα πολιτικής ηγεμονίας. Εδώ μας συνάντησε η εποχή του μνημονίου. Μέσα στην κρίση που παραλάβαμε ως ωρολογιακή βόμβα και τους συμβιβασμούς που επιχειρήσαμε απαρνηθήκαμε τον εαυτό μας, τις αξίες, την ταυτότητα μας. Συμβιβαστήκαμε με μια πολιτική, που δεν μας εκφράζει, δε μας αρμόζει. Πήραμε μόνοι μας το δυσβάστακτο κόστος μιας επιλογής με αίσθημα πατριωτικής ευθύνης για την οποία η ιστορία θα αποφανθεί τελεσίδικα αργότερα και ελπίζουμε να βρει ένα καλό λόγο να πει. Αν βεβαίως της το επιτρέψουν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές της που μυωπικά επιχειρούν να δικαιώσουν την προσωπική τους στάση αναπαράγοντας αντιθέσεις του 2007 ακόμη και του 1996. Αντιθέσεις που άφησαν χαίνουσες τις πληγές και που ατομικές επιδιώξεις συντηρούν και τροφοδοτούν ακόμη και αυτές τις δύσκολες μέρες. Εντυπώθηκε στο λαό και όχι άδικα η εικόνα ότι φύγαμε από το φυσικό μας χώρο, τον χώρο της παράταξης που ιστορικά και διαχρονικά συνδέθηκε με τη Δημοκρατία, την Πρόοδο και τη Ευημερία.

Όσοι απομείναμε μέσα και έξω από τα τείχη του ΠΑΣΟΚ είναι καιρός να μαζέψουμε όποιο απόθεμα υπάρχει ακόμη και να γυρίσουμε σπίτι. Να επιστρέψουμε στο χώρο των ιδεών και των αξιών μας. Όχι κατ’ ανάγκη στα υπολείμματα των οργανωμένων μας δυνάμεων με τις κατεβασμένες από την οικονομική δυσπραγία ταμπέλες. Όχι απαραίτητα με το ίδιο όνομα ή τα σύμβολα για τα οποία ωστόσο έχει δικαίωμα να αποφανθεί μόνο η υπάρχουσα βάση μας. Ούτε κόβοντάς το στα δυο και αθροίζοντας ασήμαντα μονοψήφια ποσοστά όπως δυστυχώς και ανιστόρητα φαίνεται κάποιοι να το επιδιώκουν. Το σπίτι μας ήταν, είναι και θα είναι ο ευρύτερος χώρος του ριζοσπαστικού κέντρου, της προγραμματικής και μεταρρυθμιστικής αριστεράς, του δημοκρατικού σοσιαλισμού, της πραγματικής οικολογίας, του αφιλοκερδούς εθελοντισμού.

Από το χώρο αυτής της παράταξης, το δημοκρατικό και προοδευτικό χώρο, τη μεγάλη δεξαμενή της κεντροαριστεράς, μπορεί να αναβλύσει ξανά το νέο, το εναλλακτικό, το ριζοσπαστικό. Όχι για να καταλάβουμε ακόμη μια φορά την εξουσία και να τακτοποιήσουμε τους εαυτούς μας στη θαλπωρή της αλλά να ανοίξουμε νέο δρόμο για τη χώρα με τη δυναμική μιας πραγματικά νέας Μεταπολίτευσης με ότι αυτό συνεπάγεται. Και, βεβαίως, με μια πραγματικά προοδευτική διακυβέρνηση στο τιμόνι ικανή να εγγυηθεί το αύριο της Ελλάδας και των Ελλήνων.