Ομιλία στην Ολομέλεια της Βουλής κατά την συζήτηση του σχεδίου Καλλικράτης.

Νομίζω ότι σήμερα είναι μια πολύ σημαντική μέρα και είμαι υποχρεωμένος εισαγωγικά να εξομολογηθώ κάτι. Από τη μια μεριά, ανοίγει ο δρόμος για μια μεγάλη θεσμική αλλαγή και από την άλλη μεριά, το πρωί, στην Εξεταστική Επιτροπή, άρχισε να σπάει το απόστημα της παθογένειας του πολιτικού συστήματος.
Κατ’ αρχήν και τα δύο δείχνουν μια πολύ πρωτόγνωρη και αυξημένη ευαισθησία από την πλευρά μιας εξουσίας που θέλει και επιμένει να είναι νέα, όχι μόνο να δείχνει νέα και στην πρακτική της και σε σχέση με τον εαυτό της.
Γι’ αυτό νομίζω ότι πρέπει να βγούμε λίγο, αγαπητοί συνάδελφοι, από αυτή τη μιζέρια που μας τρώει όλη μέρα με μια συζήτηση γύρω από επιμέρους θέματα και να μπούμε στην ουσία αυτής της πολύ σημαντικής μέρας. Και θα ήθελα, πριν πω δυο λόγια για το νομοσχέδιο, να πω για το πολιτικό σύστημα.
Βεβαίως, η παθογένεια του πολιτικού συστήματος υπάρχει και μάλιστα, πολλά χρόνια. Την καταγγέλλω εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Ημιτελείς θεσμικές αλλαγές, νόμοι που δεν εφαρμόζονται, συντεχνιακοί συμβιβασμοί, μεταπρατικές και διαμεσολαβητικές πρακτικές, αυγά που σπάνε μόνο ρητορικά, παραοικονομία αδιανόητη με κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες, με κρατικοδίαιτους μεταπράτες, ισοπεδωτικές λογικές στο κοινωνικό κράτος «για όλους οι παροχές, για όλους οι αναπηρικές συντάξεις», πρακτικές που μας έχουν αμαυρώσει.
Εγώ, όμως, αρνούμαι να αποδεχθώ συλλήβδην την ακύρωση ενός ολόκληρου ιστορικού κύκλου, για τον οποίο διέθεσα όλα μου τα χρόνια, από τότε που ένιωσα τον εαυτό μου. Αρνούμαι την ακύρωση της Μεταπολίτευσης, που η χώρα έκανε τεράστια βήματα. Αρνούμαι, γιατί αυτό θα ήταν αυτοχειριασμός και θα ήθελα πολύ να το σκεφθείτε αυτό, γιατί μετά από εμάς, μη νομίζετε ότι θα έλθει κάτι που θα δώσει διέξοδο, εάν εμείς δεν υπερβούμε τον εαυτό μας. Θα έλθουν οι εθελόδουλοι, οι υποτακτικοί και οι πραγματικοί υπάλληλοι των συμφερόντων. Διότι αυτή η Βουλή δεν έχει πολλούς υπαλλήλους συμφερόντων. Το πιστεύω ακράδαντα.
Θα ήθελα, λοιπόν, να είμαστε πολύ προσεκτικοί απέναντι στις μικροκομματικές μας επιδιώξεις, απέναντι σε μια πάγια στρατηγική Κομμάτων που από δέκα χρόνια τώρα έπρεπε να αλλάξουν γραμμή και δεν άλλαξαν, μηδέ του δικού μας εξαιρουμένου. Γι’ αυτό, θα ήθελα πραγματικά να μιλήσω λίγο διαφορετικά από αυτό που γινόταν μέχρι τώρα.
Και έρχομαι στο δεύτερο σημείο, που είναι το θέμα μας. Η οικονομική κρίση συνοδεύεται από μια μεγάλη αναπτυξιακή κρίση του μοντέλου ανάπτυξης. Ξέρετε ποια είναι η παθογένεια στο μοντέλο ανάπτυξης; Δεν υπάρχει αντιστοιχία ανάμεσα στις αναπτυξιακές βαθμίδες, τις παραγωγικές, πολιτισμικές, διοικητικές και αντιπροσωπευτικές δομές της χώρας. Οι θεσμοί της δημοκρατίας που αναλαμβάνουν την ανάπτυξη είναι κατ’ όνομα αναπτυξιακοί. Δεν συμμετέχουν στις αποφάσεις, δεν μπορούν, δεν έχουν τη δυνατότητα.
Από το 2002 έπρεπε να είχε γίνει ο «Καλλικράτης». Χάσαμε πολύτιμο χρόνο, δέκα ολόκληρα χρόνια χάσαμε. Και πρέπει να καταλάβουμε ότι αν αυτό το παράλογο κράτος δεν αποκαταστήσει στοιχειωδώς την αντιστοιχία ανάμεσα στις βαθμίδες του, δεν μπορεί να λύσει το οικονομικό πρόβλημα. Δεν θα το λύσει. Δεν θα βρει τις παραγωγικές δυνάμεις, γιατί δεν θα υπάρχει δημοκρατία. Δεν θα βρει τοπικές αναπτυξιακές δυνάμεις, γιατί δεν θα υπάρχει θεσμός να ενισχύσει και να προχωρήσει την τοπική ανάπτυξη.
Αυτό κάνει ο «Καλλικράτης». Αντιστοιχεί στην περιφέρεια που διαπραγματεύεται με την Ευρωπαϊκή Ένωση, στον ισχυρό δήμο που πρέπει να αναλάβει την τοπική ανάπτυξη, επιτέλους, τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς με τις αναπτυξιακές ανάγκες της χώρας του χθες, όχι του αύριο. Επαναλαμβάνω, του χθες. Διότι αυτή η καθυστέρηση μας έχει οδηγήσει σε τεράστια αδιέξοδα.
Δεν είναι μόνο η ανάπτυξη. Είναι κρίση δημοκρατίας. Όλοι ερχόμαστε εδώ και αντιπροσωπεύουμε τις τοπικές μας κοινωνίες. Εγώ σας ρωτώ: Τι κάνουμε για να αποκτήσει η τοπική κοινωνία τη δυνατότητα και το δικαίωμα της απόφασης και του ελέγχου, για να μας ελέγξει, για να μην είναι αύριο το πολιτικό σύστημα όπως είναι σήμερα;
Εγώ λέω ότι ο «Καλλικράτης» κάνει μια κίνηση γενναία προς αυτή την κατεύθυνση. Αναβιώνει το κύτταρο της λαϊκής κυριαρχίας, δίνοντας και αρμοδιότητες και πόρους στις δημοτικές κοινότητες και παράλληλα, διευρύνει το αναπτυξιακό μέγεθος του θεσμού, προκειμένου να έχει την τεχνοκρατική δυνατότητα να αξιοποιήσει τη λαϊκή σοφία και τη λαϊκή ανάπτυξη από κάτω και να δώσει απάντηση στα μεγάλα αναπτυξιακά προβλήματα της χώρας.
Η δημοκρατία με τον «Καλλικράτη» ενισχύεται -είτε το θέλετε είτε δεν το θέλετε- και στο μέγεθος και στην εσωτερική αποκέντρωση.
Πολιτική: Γίνεται αυτονομία της πολιτικής χωρίς αυτονόμηση των θεσμών που ασκούν την πολιτική; Εγώ ρωτώ: Η θεσμική και πολιτική χειραφέτηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από την εκτελεστική εξουσία δεν κατοχυρώνεται στον «Καλλικράτη»; Μπορεί ο Υπουργός να διαχειρίζεται τα κονδύλια κατά το δοκούν, Δίνεται η δυνατότητα του ελέγχου; Υπάρχει όλο αυτό το σύστημα ελέγχων παντού, ούτως ώστε να μπορεί να υπάρξει μια αυτοδιοίκηση που να στέκεται στα πόδια της και να μην έχει ανάγκη την κεντρική εξουσία;
Αν αυτό το κάνει το νομοσχέδιο και μέσα από τη διαφάνεια και τους θεσμούς που καθορίζει και εγώ θα έλεγα ότι είναι και πάρα πολύ πιεστικός, αν θέλετε και ίσως θα μπορούσε να ήταν και πιο ελαφρύς, ας πούμε, αυτός ο έλεγχος, γιατί έχει μια αγωνία η Κυβέρνηση να εμφανίσει μια…
Έπρεπε γι’ αυτούς τους τέσσερις λόγους, για την ανάπτυξη, για τη δημοκρατία, για την αυτονομία των θεσμών, της πολιτικής, για τη διαφάνεια να το ψηφίσουμε επί της αρχής και μετά να πούμε τι γίνεται με τους δήμους του Νομού μας, τι γίνεται με το γεωγραφικό προσδιορισμό και όλα αυτά.
Θα κάνω ένα πολιτικό σχόλιο και θα κλείσω.
Λέει η Αντιπολίτευση ότι είναι πρόχειρο, είναι ανεφάρμοστο, είναι επιφανειακό. Σας λέω: Δεν υπάρχει θεσμική αλλαγή που να σχεδιάζεται επί χάρτου στην ολότητά της. Έχω εμπειρία, έχω κάνει θεσμικές αλλαγές. Δεν υπάρχει. Αυτό έχει έκθεση αξιολόγησης, έχει δυνατότητες, σου δίνει βήματα, τι Προεδρικά Διατάγματα μπορεί να διαφανούν στο χώρο, να τα πάμε πιο πέρα… Όμως και το μεταβατικό στάδιο προσπαθεί να το προσδιορίσει. Δεν υπάρχει τυφλοσούρτης ούτε τελειωμένο σχέδιο.
Λέει η Αντιπολίτευση ότι υπηρετεί δήθεν κομματικούς σκοπούς. Η Ρόδος, η Λέσβος και η Κέρκυρα αφαιρούν είκοσι δήμους από το ΠΑ.ΣΟ.Κ., να το πω έτσι κομματικά.
Γιατί τόσο εύκολα η Κυβέρνηση δέχτηκε να πάει σε ένα δήμο, στη Ρόδο, όταν ξέρει ότι από τους δέκα δήμους θα έπαιρνε τους οκτώ ή τους εννέα; Γιατί; Είναι έωλα επιχειρήματα. Δεν έχουν νόημα.
Έπειτα, πρέπει να αυτονομηθεί η Εθνική Αντιπροσωπεία από τις τοπικιστικές αντιθέσεις και να μην κρατά άμυνα χαρακωμάτων. Η κοινωνία αμύνεται στους δημάρχους, γιατί οι δήμαρχοι τώρα -και είναι φυσικό αυτό για το πολιτικό προσωπικό- νιώθουν ανασφάλεια και προσπαθούν να οριοθετήσουν το χώρο της επιβίωσής τους.
Και πάμε εμείς και φέρνουμε αυτά τα προβλήματα εδώ. Και αυτά τα προβλήματα γίνονται φοβερά και τρομερά και τελικά αυτά αποδεικνύουν ότι αν κρατήσουμε την άμυνα χαρακωμάτων, θα λύσουμε και τα προβλήματα. Λάθος! Είμαστε μικρότεροι των περιστάσεων. Να μιλήσουμε για τα άρθρα που βελτιώνουν το νομοσχέδιο, για να λειτουργήσει ο θεσμός, ναι. Να μη μεταφέρουμε, όμως, τις τοπικιστικές αντιθέσεις.
Εγώ, λοιπόν, αγαπητοί συνάδελφοι, σας ζητώ να το σκεφτείτε ξανά. Μην το ψηφίσετε. Σκεφτείτε το ξανά. Και άλλες φορές ψηφίσαμε νομοσχέδια μόνοι μας. Αυτό ειδικά έπρεπε να το στηρίξετε με όλες σας τις δυνάμεις και εντός και εκτός του ΠΑ.ΣΟ.Κ.