Τοποθέτηση Κώστα Σκανδαλίδη Προέδρου της Διαρκούς Επιτροπής Δημ. Διοίκησης, Δημ. Τάξης και Δικαιοσύνης για το πόθεν έσχες.

Εγώ δεν είμαι τυπολάτρης, ούτε νομομαθής ιδιαιτέρως, είμαι όμως ένας άνθρωπος που έχω ζήσει, όλη αυτή την περίοδο, όλα αυτά τα χρόνια, την διελκυστίνδα ανάμεσα στην ανεξαρτησία των εξουσιών και στην ιεράρχηση τους, έτσι όπως υπαγορεύουν οι συνταγματικές διατάξεις. Υπάρχει και μια συζήτηση που γίνεται εδώ και πολλά χρόνια. Νομίζω ότι ο τρόπος που έθεσε το θέμα ο κύριος Υπουργός είναι απολύτως σαφής και κατανοητός. Υπήρξε μια απαράδεκτη απόφαση από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Δικαιούται ο οποιοσδήποτε θεσμός της χώρας να παίρνει οποιαδήποτε απόφαση και οποιοσδήποτε Υπουργός αλλά και βουλευτής και οποιοδήποτε στέλεχος που συμμετέχει στην νομοθετική, στην εκτελεστική εξουσία να κρίνει αυτή την απόφαση. Δεν έγινε κανένα έγκλημα καθοσιώσεως.
Οι θεσμοί κρίνονται και η λειτουργία τους υπαγορεύεται, από ένα σύνταγμα και τις συγκεκριμένες αρμοδιότητες που τους αποδίδει η νομοθετική εξουσία. Κατά την γνώμη μου και αυτό είναι μια παλιά συζήτηση που γινόταν στα θέματα της διαφάνειας το οποίο, το πλησιάζει κανείς από διαφορετικές απόψεις, με βάση την συντηρητική ή την προοδευτική σκοπιά.
Θεωρώ ότι, είμαστε σε μια κρίσιμη περίοδο για την πολιτική και το πολιτικό σύστημα. Μόλις σήμερα οι δύο αρχηγοί των μεγάλων κομμάτων, έκαναν τοποθετήσεις για τους θεσμούς της διαφάνειας. Η Βουλή ζει υπό το κράτος των Εξεταστικών Επιτροπών, για θέματα πολύ σοβαρά που απασχόλησαν την ελληνική κοινωνία και γι’ αυτό πιστεύω ότι αυτή η συζήτηση που φέρνει το νομοσχέδιο του κ. Καστανίδη είναι μια συζήτηση επίκαιρη. Θα έπρεπε πέρα από το ορθό ή το λάθος, ή την διατύπωση των συγκεκριμένων άρθρων, να γενικεύσουμε στην Επιτροπή μας, και ευρύτερα στο Κοινοβούλιο, αυτή την μεγάλη υπόθεση που έχει σχέση με τους θεσμούς της διαφάνειας.
Καταρχήν θεωρώ ότι είναι πολύ θετική η πρωτοβουλία της Κυβέρνησης. Θα ήθελα να πω δύο λόγια, γιατί νομίζω ότι και ο κ. Τσούκαλης που μίλησε για μετέωρο βήμα, δεν έχει δίκιο. Η παρουσίαση από τον Πρωθυπουργό της δέσμης προτάσεων καταπολέμησης της διαφθοράς περιλαμβάνει 8- 9 θέσεις πολύ συγκεκριμένες. Δεν σημαίνει ότι η Κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη για αυτές τις θέσεις, στο σύνολο τους, να φέρει ένα συνολικό νόμο που να της συνθέτει σε ένα παζλ.
Το αν διαφωνείτε ότι πρέπει να υπάρξει αλλαγή των διατάξεων του ποινικού κώδικα που αφορούν εγκλήματα σχετικά με την υπηρεσία, είναι μια πολιτική θέση. Το νομοσχέδιο όμως στο πλαίσιο της ευρύτερης τοποθέτησης του κυβερνητικού προγράμματος και των απόψεων του Πρωθυπουργού, που διατύπωσε με μεγάλη σαφήνεια, είναι ενταγμένο αρμονικά στην συλλογιστική του, στην φιλοσοφία του αλλά και στις διατάξεις που προτείνει, σε αυτή την δέσμη των προτάσεων. Μια λοιπόν από τις προτάσεις αυτές ήταν και η αυστηροποίηση των ποινών και η δήμευση των περιουσιών και όλα αυτά, που το σημερινό νομοσχέδιο φέρνει.
Άρα δεν είναι ένα μετέωρο βήμα. Είναι μια θετική προτοβουλία επαναλαμβάνω και θα το συζητήσουμε στην Ολομέλεια σε ό,τι αφορά τα άρθρα. Είναι εν τέλει  ένας θετικός επιμερισμός του θέματος σε αυτό που αναλογεί στην αλλαγή των διατάξεων του ποινικού κώδικα.
Θέλω με την ευκαιρία αυτή όμως και γιατί και η συζήτηση μου άρεσε, θέλω να μπω και εγώ στο γενικότερο θέμα. Επειδή, μια παρόμοια συζήτηση για όσους δεν ήταν βουλευτές εκείνη την εποχή, έγινε κατά την συζήτηση του νόμου 3213 του 2003, που ήταν ένας νόμος που πέρασε και εκείνη την εποχή, διά πυρός και σιδήρου. Ένας νόμος που αντιμετώπιζε οξύτατα προβλήματα εκείνης της εποχής. Ένας νόμος που ερχόταν μετά από μια ήττα του πολιτικού συστήματος, και , έθετε τα ευρύτατο θέματα της διαφάνειας στο πολιτικό σύστημα.
Εγώ ως Υπουργός τότε είχα εισηγηθεί τον νόμο, και , είχα μιλήσει για την υποκρισία του πολιτικού συστήματος που δεν είναι ικανό να κάνει τις τομές εκείνες οι οποίες θα του επέτρεπαν, πέρα από τη διαχείριση αυτών των θεμάτων και τα βήματα προς εμπρός να δώσει οριστικές  και ολοκληρωμένες απαντήσεις.
Νομίζω λοιπόν ότι υπάρχουν τρία κρίσιμα θέματα. Πρέπει πρώτα να βρούμε ένα τρόπο, ώστε να πάει ο πολιτικός από το ειδικό δικαστήριο στο φυσικό δικαστή. Αυτό απαιτεί συνταγματική αναθεώρηση. Εάν συμφωνήσουμε ότι πρέπει να αλλάξει ο νόμος περί ευθύνης υπουργών, θα μπορούσε να έρθει, μια μεταβατική φάση, όπου τον συγκεκριμένο νόμο περί ευθύνης υπουργών θα τον έκανε – μετά από μεγάλη συζήτηση που πρέπει να κάνουμε στην Βουλή – πιο αποτελεσματικό στα πλαίσια του ισχύοντος Συντάγματος.Πάντα στη  λογική των πολιτικών δυνάμεων ότι θα πάμε σε μια ριζική τομή,  που θα φέρει τα πολιτικά πρόσωπα  στα πλαίσια της αναγκαίας ισονομίας στο φυσικό δικαστή. Παράλληλα να προβλέψουμε μια προδικασία, η οποία θα κατοχυρώνει τον κίνδυνο που όλοι λέμε για πολλά χρόνια ότι υπάρχει ο κάθε βουλευτής ή κάθε πολιτικός να διασυρθεί, να κατασυκοφαντηθεί. Όλα αυτά που είναι πραγματικά προβλήματα πρέπει να αντιμετωπίσει ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο. Η πρότασή μου, κύριε Υπουργέ, είναι να επεξεργαστείτε σύντομα και να φέρετε αυτή τη μεταβατική φάση της εφαρμογής ενός νόμου διαφορετικού στα σημεία από τον νόμο περί ευθύνης υπουργών, στα πλαίσια αυτής της πορείας προς τη συνταγματική αναθεώρηση που θα δώσει μια οριστική λύση στο πρόβλημα.
Δεύτερον, νομίζω ότι μία από τις βασικές τομές που έγινε στο διοικητικό σύστημα της χώρας είναι η θέσπιση του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης. Έζησα όλη την αδυναμία των τιμαρίων της εξουσίας να αποδεχθούν ότι ένας πραγματικός ελεγκτής της δημόσιας διοίκησης θα παρενέβαινε για να ελέγξει τους μηχανισμούς ελέγχου παράλληλα με όλη την άλλη διαδικασία λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης. Βρέθηκα αντιμέτωπος π.χ. με το εάν μπορεί η ΕΛ.ΑΣ. ποτέ να πάει σε τέτοιο έλεγχο σε δευτερεύον επίπεδο ή εάν το ΣΔΟΕ θα μπορούσε να μπει επίσης σε αυτόν.
Αντιμετώπισα μια σύγκρουση ανάμεσα σε κομμάτια της κυβερνητικής εξουσίας και της διοίκησης κατά επέκταση, γιατί περί αυτού επρόκειτο, εάν μπορεί η δημόσια διοίκηση να υπαχθεί σε ένα θεσμό, ο οποίος θα μπορούσε μέσα στα πλαίσια της άσκησης εκτελεστικής εξουσίας – γιατί εκεί δεν είναι ανεξάρτητη Αρχή – να αποτελέσει τη βάση, αφού υπήρχε ήδη ο μηχανισμός, και να ενοποιούσε  τους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Γιατί σήμερα οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του κράτους, αποσπασματικοί και αναποτελεσματικοί   είναι σκόρπια  κομμάτια που κάθε άλλο παρά κάνουν έλεγχο. Μέσα στο πλαίσιο του Γενικού Επιθεωρητή και του Σώματος των Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης θα μπορούσε να οργανωθεί ο συνολικός έλεγχος της Δημόσιας Διοίκησης.  Και ο Γεν. Επιθεωρητής να διαβιβάζει στους αρμόδιους φορείς και τα Υπουργεία τις υποθέσεις.
Τρίτο, και εμένα δεν μου αρέσουν οι πολλές Ανεξάρτητες Αρχές. Αλλά σε αυτή τη φάση, δεν αρκεί η συζήτηση που έγινε τότε στον νόμο 3213/2003. Αν δηλαδή την Επιτροπή ελέγχου που κρίνει τα πολιτικά πρόσωπα, τους κρατικούς λειτουργούς ή αυτούς που διορίζει κυρίως η Κυβέρνηση σε θέσεις οικονομικής ευθύνης κ.λπ θα την αποτελούν  μόνο βουλευτές η μόνο μέλη του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Πήγαμε σε ένα μεικτό σχήμα που είναι βήμα εμπρός . Όλοι συμφωνούν ότι τα πράγματα έγιναν καλυτέρα. Όμως δεν αρκεί.  
Πιστεύω ότι αν χρειάζεται κάτι αυτή τη στιγμή το πολιτικό σύστημα, αυτό είναι μια πραγματική αυτοκάθαρση . Να πάμε σε μια διαδικασία Ανεξάρτητης Αρχής για το πόθεν έσχες, αφού, υιοθετηθούν και συγκροτηθούν οι αντίστοιχοι μηχανισμοί στην διοίκηση, και  στη δικαιοσύνη, ο νόμος 3213 μιλά για δειγματοληπτικούς ελέγχους σε αυτήν την πληθώρα των υπόχρεων να υποβάλλουν δήλωση «πόθεν έσχες», αλλά αυτοί δεν γίνονται και δεν εφαρμόζεται ο νόμος. Ουδέποτε ασχολήθηκε η δικαιοσύνη με την ευθύνη που της αναλογεί για να μπορεί να ελέγχει το πόθεν έσχες. Έχει χιλιάδες φάκέλους μέσα σε κάποια αρχεία, τα οποία πήγα τότε και είδα και δεν μπορεί να κάνει απολύτως τίποτα, ούτε τον δειγματοληπτικό έλεγχο. Θυμίζω ότι ο νόμος προβλέπει κάθε χρόνο να ελέγχεται το 20% του σώματος όσων έκαναν δήλωση πόθεν έσχες
Πρέπει να βρούμε τα μέσα και τις διαδικασίες με πολύ απλά πράγματα. Η μεν Δικαιοσύνη σε ό,τι αφορά τον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και όλους αυτούς που έρχονται σε αυτήν με βάση εκείνο το νόμο, οι δε πολιτικοί και τα πρόσωπα που διορίζονται να πηγαίνουν στο επίπεδο μιας Ανεξάρτητης Αρχής. Να φύγει επιτέλους το άγος από το πολιτικό σύστημα.  Και να είναι ο έλεγχος της Βουλής – που μπορεί να γίνεται, γιατί το κοινοβούλιο είναι μια εξουσία που προφανώς πρέπει να έχει ένα ρόλο σε αυτό το σύστημα – υπεράνω. Να μην είναι η Βουλή αυτή που καταλογίζει την ποινή ή την ευθύνη ή την διαδικασία.
Νομίζω ότι αυτά τα τρία πράγματα: (1)η αναβάθμιση του Γενικού Επιθεωρητή, (2)το «πόθεν εσχες» σε Ανεξάρτητη Αρχή, (3) η αλλαγή του νόμου περί ευθύνης υπουργών και εν τέλει με την  συνταγματική αναθεώρηση η υπαγωγή των πολιτικών στο φυσικό δικαστή, με την προϋπόθεση ότι η προδικασία των υποθέσεων που έρχονται και αφορούν πολιτικά πρόσωπα, θωρακίζει με ένα πολύ συγκεκριμένο τρόπο τη λειτουργία του κοινοβουλευτικού μας συστήματος, συνιστούν μια ολοκληρωμένη πρόταση δημοκρατίας και διαφάνειας. Είναι μια πρόταση κύριε Υπουργέ της Δικαιοσύνης που έχω διατυπώσει και γραπτώς και νομίζω θα σας χρησιμεύσει, εάν θέλετε να επεξεργαστείτε ευρύτερα αυτά τα θέματα με το Υπουργείο Εσωτερικών και τους άλλους αρμόδιους φορείς.